Nikita Shcheholevatyi
Nauka Holenderskiego przez Literaturę: Analiza i Tłumaczenie 'Max Havelaar' z Klasyki Niderlandzkiej
Het was de resident van Bantam, de groote landstreek waarvan Lebak een afdeeling, een regentschap, of, zooals men officieel zegt, een adsistent-residentie is. (Był to rezydent Bantam, wielkiego regionu, którego Lebak jest departamentem, regencją lub, jak to się oficjalnie nazywa, asystenturą rezydencką; Het was de resident van Bantam – Był to rezydent Bantam, de groote landstreek waarvan Lebak een afdeeling, een regentschap – wielkiego regionu, którego Lebak jest departamentem, regencją, of, zooals men officieel zegt, een adsistent-residentie is – lub, jak to się oficjalnie nazywa, asystenturą rezydencką).
By 't lezen van verdichte verhalen, heb ik my meermalen geërgerd over den weinigen eerbied der schryvers voor den smaak van 't publiek, en vooral was dit het geval, waar zy blyk gaven iets te willen voortbrengen dat koddig of burlesk heeten moest, om nu niet van humor te spreken, een eigenaardigheid die byna doorgaande allerjammerlykst wordt verward met het komieke. (Czytając fikcyjne historie, wielokrotnie irytowałem się brakiem szacunku pisarzy dla gustu publiczności, a zwłaszcza tam, gdzie wydawali się chcieć stworzyć coś, co miało być śmieszne lub burleskowe, nie mówiąc już o humorze, cecha ta jest prawie zawsze mylona z komedią; By 't lezen van verdichte verhalen – Czytając fikcyjne historie, heb ik my meermalen geërgerd over den weinigen eerbied der schryvers voor den smaak van 't publiek – wielokrotnie irytowałem się brakiem szacunku pisarzy dla gustu publiczności, en vooral was dit het geval – a zwłaszcza tam, waar zy blyk gaven iets te willen voortbrengen dat koddig of burlesk heeten moest – gdzie wydawali się chcieć stworzyć coś, co miało być śmieszne lub burleskowe, om nu niet van humor te spreken – nie mówiąc już o humorze, een eigenaardigheid die byna doorgaande allerjammerlykst wordt verward met het komieke – cecha ta jest prawie zawsze mylona z komedią).
Men voert een persoon sprekende in, die de taal niet verstaat of slecht uitspreekt, men laat een franschman zeggen: ‘ka kauw na de krote krak’ of ‘krietje kooit keen kare kroente kraak wek.’ (Wprowadza się postać, która nie rozumie języka lub źle go wymawia, pozwala się Francuzowi powiedzieć: „ka kauw na de krote krak” lub „krietje kooit keen kare kroente kraak wek”; Men voert een persoon sprekende in – Wprowadza się postać, die de taal niet verstaat of slecht uitspreekt – która nie rozumie języka lub źle go wymawia, men laat een franschman zeggen – pozwala się Francuzowi powiedzieć: ka kauw na de krote krak – „ka kauw na de krote krak”, of krietje kooit keen kare kroente kraak wek – lub „krietje kooit keen kare kroente kraak wek”).
By-gebrek aan een franschman, neemt men iemand die stamelt, of men ‘schept’ een persoon die zyn stokpaardje maakt van een paar telkens wederkeerende woorden. (W przypadku braku Francuza, wybiera się kogoś, kto się jąka, lub „tworzy” postać, która czyni swoim konikiem parę powtarzających się słów; By-gebrek aan een franschman – W przypadku braku Francuza, neemt men iemand die stamelt – wybiera się kogoś, kto się jąka, of men ‘schept’ een persoon die zyn stokpaardje maakt van een paar telkens wederkeerende woorden – lub „tworzy” postać, która czyni swoim konikiem parę powtarzających się słów).
Ik heb een allerzotste vaudeville zien ‘réusseeren’ omdat daarin iemand voorkwam, die gedurig zeide: ‘myn naam is Meyer.’ (Widziałem najgłupszą wodewilkę, która odniosła sukces, ponieważ występowała w niej postać, która ciągle powtarzała: „nazywam się Meyer”; Ik heb een allerzotste vaudeville zien ‘réusseeren’ – Widziałem najgłupszą wodewilkę, która odniosła sukces, omdat daarin iemand voorkwam, die gedurig zeide – ponieważ występowała w niej postać, która ciągle powtarzała: myn naam is Meyer – „nazywam się Meyer”).
My komen zulke geestigheden wat goedkoop voor, en, om de waarheid te zeggen, ik ben boos op u als ge zoo-iets grappig vindt. (Takie dowcipy wydają mi się trochę tanie i, prawdę mówiąc, jestem na ciebie zły, jeśli uważasz coś takiego za zabawne; My komen zulke geestigheden wat goedkoop voor – Takie dowcipy wydają mi się trochę tanie, en, om de waarheid te zeggen – i, prawdę mówiąc, ik ben boos op u als ge zoo-iets grappig vindt – jestem na ciebie zły, jeśli uważasz coś takiego za zabawne).
Maar nu heb ikzelf u iets dergelyks voortestellen. (Ale teraz muszę sam wam coś takiego przedstawić; Maar nu heb ikzelf u iets dergelyks voortestellen – Ale teraz muszę sam wam coś takiego przedstawić).
Ik moet van-tyd tot-tyd iemand ten-tooneele voeren – ik zal 't zoo weinig mogelyk doen – die inderdaad een manier van spreken had, welke my doet vreezen verdacht te worden van een mislukte poging om u te doen lachen, en hierom moet ik u uitdrukkelyk verzekeren dat het niet myn schuld is, als de hoogstdeftige resident van Bantam, van wien hier de rede is, iets zóó eigenaardigs vertoonde in zyn wyze van spreken, dat het me moeielyk valt dat weertegeven, zonder den schyn op me te laden dat ik effekt van geestigheid zoek in een tic. (Od czasu do czasu muszę wprowadzać kogoś na scenę – będę to robił tak mało, jak to możliwe – kto rzeczywiście miał sposób mówienia, który sprawia, że obawiam się być podejrzewany o nieudaną próbę rozśmieszenia was, i dlatego muszę was wyraźnie zapewnić, że to nie moja wina, jeśli dostojny rezydent Bantam, o którym tutaj mowa, wykazywał coś takiego w swoim sposobie mówienia, że trudno mi to przekazać, nie obciążając siebie podejrzeniem, że szukam efektu komicznego w tikach; Ik moet van-tyd tot-tyd iemand ten-tooneele voeren – Od czasu do czasu muszę wprowadzać kogoś na scenę, ik zal 't zoo weinig mogelyk doen – będę to robił tak mało, jak to możliwe, die inderdaad een manier van spreken had – kto rzeczywiście miał sposób mówienia, welke my doet vreezen verdacht te worden van een mislukte poging om u te doen lachen – który sprawia, że obawiam się być podejrzewany o nieudaną próbę rozśmieszenia was, en hierom moet ik u uitdrukkelyk verzekeren dat het niet myn schuld is – i dlatego muszę was wyraźnie zapewnić, że to nie moja wina, als de hoogstdeftige resident van Bantam, van wien hier de rede is – jeśli dostojny rezydent Bantam, o którym tutaj mowa, iets zóó eigenaardigs vertoonde in zyn wyze van spreken – wykazywał coś takiego w swoim sposobie mówienia, dat het me moeielyk valt dat weertegeven – że trudno mi to przekazać, zonder den schyn op me te laden dat ik effekt van geestigheid zoek in een tic – nie obciążając siebie podejrzeniem, że szukam efektu komicznego w tikach).
Hy sprak namelyk op een toon, alsof achter elk woord een punt stond, of zelfs een lang rustteeken, en ik kan de ruimte tusschen zyn woorden niet beter vergelyken dan by de stilte die er volgt op het ‘amen’ na een lang gebed in de kerk, hetwelk zooals ieder weet, een sein is dat men den tyd heeft tot verzitten, hoesten of neussnuiten. (Mówił bowiem tonem, jakby za każdym słowem stała kropka, a nawet długie pauza, a przerwy między jego słowami najlepiej można porównać do ciszy, która następuje po „amen” po długiej modlitwie w kościele, co, jak każdy wie, jest sygnałem, że ma się czas na przesunięcie się, kaszel lub wydmuchanie nosa; Hy sprak namelyk op een toon – Mówił bowiem tonem, alsof achter elk woord een punt stond – jakby za każdym słowem stała kropka, of zelfs een lang rustteeken – a nawet długie pauza, en ik kan de ruimte tusschen zyn woorden niet beter vergelyken dan by de stilte die er volgt op het ‘amen’ na een lang gebed in de kerk – a przerwy między jego słowami najlepiej można porównać do ciszy, która następuje po „amen” po długiej modlitwie w kościele, hetwelk zooals ieder weet, een sein is dat men den tyd heeft tot verzitten, hoesten of neussnuiten – co, jak każdy wie, jest sygnałem, że ma się czas na przesunięcie się, kaszel lub wydmuchanie nosa).
Wat hy zeide, was gewoonlyk goed overdacht, en wanneer hy zich die ontydige rustpunten had kunnen afwennen, zouden zyn zinsneden, uit een redekunstig oogpunt althans, meestal een gezond aanzien gehad hebben. (To, co mówił, było zazwyczaj dobrze przemyślane, a gdyby mógł oduczyć się tych nieodpowiednich pauz, jego zdania, przynajmniej z retorycznego punktu widzenia, zazwyczaj miałyby sensowny wygląd; Wat hy zeide, was gewoonlyk goed overdacht – To, co mówił, było zazwyczaj dobrze przemyślane, en wanneer hy zich die ontydige rustpunten had kunnen afwennen – a gdyby mógł oduczyć się tych nieodpowiednich pauz, zouden zyn zinsneden, uit een redekunstig oogpunt althans, meestal een gezond aanzien gehad hebben – jego zdania, przynajmniej z retorycznego punktu widzenia, zazwyczaj miałyby sensowny wygląd).
Maar al dat afbrokkelen, dat stooterige en hobbelige, maakte het aanhooren lastig. (Ale to całe rozdrabnianie, to zacinanie się i nierówność, utrudniało słuchanie; Maar al dat afbrokkelen – Ale to całe rozdrabnianie, dat stooterige en hobbelige – to zacinanie się i nierówność, maakte het aanhooren lastig – utrudniało słuchanie).
Men viel er dan ook dikwyls over. (Ludzie często się o to potykali; Men viel er dan ook dikwyls over – Ludzie często się o to potykali).
Want gewoonlyk, als men begonnen was te antwoorden in de goedige meening dat de zin uit was, en dat hy de aanvulling van 't ontbrekende aan de scherpzinnigheid van zyn toehoorder overliet, kwamen de nog ontbrekende woorden als traînards van een geslagen leger achteraan, en deden u gevoelen dat ge hem in de rede waart gevallen, wat altyd onaangenaam is. (Ponieważ zazwyczaj, kiedy ktoś zaczynał odpowiadać w dobrej wierze, że zdanie zostało zakończone, a on pozostawił uzupełnienie brakującego fragmentu inteligencji swojego słuchacza, brakujące słowa przychodziły jak niedobitki pobitego wojska i sprawiały, że czuliście, że przerwaliście mu w połowie zdania, co zawsze jest nieprzyjemne; Want gewoonlyk, als men begonnen was te antwoorden in de goedige meening dat de zin uit was – Ponieważ zazwyczaj, kiedy ktoś zaczynał odpowiadać w dobrej wierze, że zdanie zostało zakończone, en dat hy de aanvulling van 't ontbrekende aan de scherpzinnigheid van zyn toehoorder overliet – a on pozostawił uzupełnienie brakującego fragmentu inteligencji swojego słuchacza, kwamen de nog ontbrekende woorden als traînards van een geslagen leger achteraan – brakujące słowa przychodziły jak niedobitki pobitego wojska, en deden u gevoelen dat ge hem in de rede waart gevallen – i sprawiały, że czuliście, że przerwaliście mu w połowie zdania, wat altyd onaangenaam is – co zawsze jest nieprzyjemne).
Het publiek der hoofdplaats Serang, voor-zoo-ver men niet in dienst stond van 't gouvernement – een verhouding die den meesten iets omzichtigs geeft – noemde zyn gesprekken ‘slymerig’. (Publiczność w stolicy Serang, o ile nie była na służbie rządu – relacja, która większości ludzi daje coś ostrożnego – nazywała jego rozmowy „słodkowodnymi”; Het publiek der hoofdplaats Serang – Publiczność w stolicy Serang, voor-zoo-ver men niet in dienst stond van 't gouvernement – o ile nie była na służbie rządu, een verhouding die den meesten iets omzichtigs geeft – relacja, która większości ludzi daje coś ostrożnego, noemde zyn gesprekken ‘slymerig’ – nazywała jego rozmowy „słodkowodnymi”).
Ik vind dit woord niet zeer smaakvol, doch moet erkennen dat het de hoofdeigenschap van des residents welsprekendheid vry juist uitdrukte. (Nie uważam tego słowa za bardzo smaczne, ale muszę przyznać, że dość dobrze oddaje główną cechę wymowy rezydenta; Ik vind dit woord niet zeer smaakvol – Nie uważam tego słowa za bardzo smaczne, doch moet erkennen dat het de hoofdeigenschap van des residents welsprekendheid vry juist uitdrukte – ale muszę przyznać, że dość dobrze oddaje główną cechę wymowy rezydenta).
Ik heb van Max Havelaar en zyn vrouw – want dit waren de beide personen die na den resident met hun kind en de baboe uit den wagen gekomen waren – nog niets gezegd, en misschien ware het voldoende, de kenschetsing van hun voorkomen en karakter aan den loop der gebeurtenissen en des lezers eigen verbeelding overtelaten. (Nie powiedziałem jeszcze nic o Maxie Havelaarze i jego żonie – bo to były dwie osoby, które po rezydencie wysiadły z dzieckiem i nianią z wozu – i być może wystarczy pozostawić charakterystykę ich wyglądu i charakteru biegowi wydarzeń oraz wyobraźni czytelnika; Ik heb van Max Havelaar en zyn vrouw – Nie powiedziałem jeszcze nic o Maxie Havelaarze i jego żonie, want dit waren de beide personen die na den resident met hun kind en de baboe uit den wagen gekomen waren – bo to były dwie osoby, które po rezydencie wysiadły z dzieckiem i nianią z wozu, nog niets gezegd – nie powiedziałem jeszcze nic, en misschien ware het voldoende – i być może wystarczy, de kenschetsing van hun voorkomen en karakter aan den loop der gebeurtenissen en des lezers eigen verbeelding overtelaten – pozostawić charakterystykę ich wyglądu i charakteru biegowi wydarzeń oraz wyobraźni czytelnika).
Daar ik evenwel nu eenmaal aan 't beschryven ben, wil ik u zeggen dat mevrouw Havelaar niet schoon was, dat zy echter in blik en spraak iets zeer lieftalligs bezat, en door de gemakkelyke ongedwongenheid van haar manieren het onmiskenbaar teeken gaf, dat zy in de wereld was geweest, en in de hoogere klassen der maatschappy te-huis behoorde. (Jednakże, skoro już opisuję, chcę wam powiedzieć, że pani Havelaar nie była piękna, ale miała coś bardzo urokliwego w spojrzeniu i mowie, a poprzez łatwą swobodę swoich manier dawała niewątpliwy znak, że była w świecie i należała do wyższych sfer społeczeństwa; Daar ik evenwel nu eenmaal aan 't beschryven ben – Jednakże, skoro już opisuję, wil ik u zeggen dat mevrouw Havelaar niet schoon was – chcę wam powiedzieć, że pani Havelaar nie była piękna, dat zy echter in blik en spraak iets zeer lieftalligs bezat – ale miała coś bardzo urokliwego w spojrzeniu i mowie, en door de gemakkelyke ongedwongenheid van haar manieren het onmiskenbaar teeken gaf – a poprzez łatwą swobodę swoich manier dawała niewątpliwy znak, dat zy in de wereld was geweest, en in de hoogere klassen der maatschappy te-huis behoorde – że była w świecie i należała do wyższych sfer społeczeństwa).
Zy had niet dat styve en onbehagelyke van 't burgerlyk fatsoen dat, om voor ‘gedistingeerd’ doortegaan, zich en anderen meent te moeten plagen met gêne, en ze hechtte dan ook niet aan veel uiterlyks wat voor sommige andere vrouwen waarde schynt te hebben. (Nie miała tego sztywnego i niewygodnego obywatelskiego obycia, które, aby uchodzić za „wytworne”, uważa, że musi siebie i innych dręczyć zakłopotaniem, i nie przywiązywała wagi do wielu zewnętrznych rzeczy, które dla niektórych innych kobiet wydają się mieć wartość; Zy had niet dat styve en onbehagelyke van 't burgerlyk fatsoen – Nie miała tego sztywnego i niewygodnego obywatelskiego obycia, dat, om voor ‘gedistingeerd’ doortegaan – które, aby uchodzić za „wytworne”, zich en anderen meent te moeten plagen met gêne – uważa, że musi siebie i innych dręczyć zakłopotaniem, en ze hechtte dan ook niet aan veel uiterlyks wat voor sommige andere vrouwen waarde schynt te hebben – i nie przywiązywała wagi do wielu zewnętrznych rzeczy, które dla niektórych innych kobiet wydają się mieć wartość).
Ook in haar kleeding was zy een voorbeeld van eenvoudigheid. (Również w swoim ubraniu była przykładem prostoty; Ook in haar kleeding was zy een voorbeeld van eenvoudigheid – Również w swoim ubraniu była przykładem prostoty).
Een wit baadjoe van moesselien, met blauwe cordelière – ik geloof dat men in Europa zulk een kleeding-stuk peignoir noemen zou – was haar reiskleed. (Biała muslinowa baadjoe z niebieskim sznurkiem – myślę, że w Europie taki strój nazywano by peniuar – była jej strojem podróżnym; Een wit baadjoe van moesselien, met blauwe cordelière – Biała muslinowa baadjoe z niebieskim sznurkiem, ik geloof dat men in Europa zulk een kleeding-stuk peignoir noemen zou – myślę, że w Europie taki strój nazywano by peniuar, was haar reiskleed – była jej strojem podróżnym).
Om den hals had zy een dun zyden koordje, waaraan twee kleine medaljons, die ge echter niet te zien kreegt, daar ze verscholen waren in de plooien voor hare borst. (Na szyi miała cienki jedwabny sznureczek, do którego przyczepione były dwa małe medaliony, które jednak były niewidoczne, ponieważ były schowane w fałdach na piersi; Om den hals had zy een dun zyden koordje – Na szyi miała cienki jedwabny sznureczek, waaraan twee kleine medaljons – do którego przyczepione były dwa małe medaliony, die ge echter niet te zien kreegt – które jednak były niewidoczne, daar ze verscholen waren in de plooien voor hare borst – ponieważ były schowane w fałdach na piersi).
Overigens, de haren à la chinoise, en een kransje melati in den kondeh… ziedaar al haar toilet. (Ponadto, włosy à la chinoise i wianek z melati w kondeh… oto cały jej strój; Overigens, de haren à la chinoise – Ponadto, włosy à la chinoise, en een kransje melati in den kondeh – i wianek z melati w kondeh, ziedaar al haar toilet – oto cały jej strój).
Ik zeide dat ze niet schoon was, en toch wilde ik niet gaarne dat ge haar voor het tegendeel hieldt. (Powiedziałem, że nie była piękna, ale nie chciałbym, żebyś uważał ją za przeciwną; Ik zeide dat ze niet schoon was – Powiedziałem, że nie była piękna, en toch wilde ik niet gaarne dat ge haar voor het tegendeel hieldt – ale nie chciałbym, żebyś uważał ją za przeciwną).
Ik hoop dat ge haar schoon vinden zult, zoodra ik gelegenheid zal hebben haar voortestellen, gloeiend van verontwaardiging over wat zy de ‘miskenning van 't genie’ noemde, als haar aangebeden Max in 't spel was, of wanneer haar een denkbeeld bezielde, dat in-verband stond met het welzyn van haar kind. (Mam nadzieję, że uznasz ją za piękną, gdy tylko będę miał okazję przedstawić ją, płonącą z oburzenia na to, co nazywała „nieuznaniem geniuszu”, gdy w grę wchodził jej ukochany Max, lub gdy ożywi ją idea związana z dobrostanem jej dziecka; Ik hoop dat ge haar schoon vinden zult – Mam nadzieję, że uznasz ją za piękną, zoodra ik gelegenheid zal hebben haar voortestellen – gdy tylko będę miał okazję przedstawić ją, gloeiend van verontwaardiging over wat zy de ‘miskenning van 't genie’ noemde – płonącą z oburzenia na to, co nazywała „nieuznaniem geniuszu”, als haar aangebeden Max in 't spel was – gdy w grę wchodził jej ukochany Max, of wanneer haar een denkbeeld bezielde, dat in-verband stond met het welzyn van haar kind – lub gdy ożywi ją idea związana z dobrostanem jej dziecka).
Te dikwyls reeds is er gezegd dat het gelaat de spiegel der ziel is, om nog prys te stellen op de portretwaarde van een onbewegelyk gezicht, dat niets heeft aftespiegelen omdat er geen ziel in weerschynt. (Zbyt często już powiedziano, że twarz jest zwierciadłem duszy, aby jeszcze cenić portretową wartość nieruchomej twarzy, która nie ma nic do odzwierciedlenia, ponieważ nie ma w niej duszy; Te dikwyls reeds is er gezegd dat het gelaat de spiegel der ziel is – Zbyt często już powiedziano, że twarz jest zwierciadłem duszy, om nog prys te stellen op de portretwaarde van een onbewegelyk gezicht – aby jeszcze cenić portretową wartość nieruchomej twarzy, dat niets heeft aftespiegelen omdat er geen ziel in weerschynt – która nie ma nic do odzwierciedlenia, ponieważ nie ma w niej duszy).
Welnu, zy had een schoone ziel, en wel moest men blind zyn, om niet ook haar gelaat voor schoon te houden als die ziel daarop te lezen stond. (Otóż, miała piękną duszę, i trzeba by być ślepym, żeby nie uważać również jej twarzy za piękną, kiedy ta dusza była na niej widoczna; Welnu, zy had een schoone ziel – Otóż, miała piękną duszę, en wel moest men blind zyn – i trzeba by być ślepym, om niet ook haar gelaat voor schoon te houden als die ziel daarop te lezen stond – żeby nie uważać również jej twarzy za piękną, kiedy ta dusza była na niej widoczna).
Havelaar was een man van vyf-en-dertig jaren. (Havelaar był mężczyzną w wieku trzydziestu pięciu lat; Havelaar was een man van vyf-en-dertig jaren – Havelaar był mężczyzną w wieku trzydziestu pięciu lat).
Hy was slank, en vlug in zyn bewegingen. (Był szczupły i zwinny w swoich ruchach; Hy was slank – Był szczupły, en vlug in zyn bewegingen – i zwinny w swoich ruchach).
Buiten zyn korte en bewegelyke bovenlip, en zyn groote flauw-blauwe oogen die, als hy in kalme stemming was, iets droomerigs hadden, maar vuur schoten als een groot denkbeeld hem beheerschte, viel er in zyn voorkomen niets byzonders optemerken. (Poza krótką i ruchliwą górną wargą oraz dużymi, jasnobłękitnymi oczami, które, gdy był w spokojnym nastroju, miały coś marzycielskiego, ale błyskały ogniem, gdy ogarniała go wielka idea, w jego wyglądzie nie było nic szczególnego; Buiten zyn korte en bewegelyke bovenlip – Poza krótką i ruchliwą górną wargą, en zyn groote flauw-blauwe oogen die, als hy in kalme stemming was, iets droomerigs hadden – oraz dużymi, jasnobłękitnymi oczami, które, gdy był w spokojnym nastroju, miały coś marzycielskiego, maar vuur schoten als een groot denkbeeld hem beheerschte – ale błyskały ogniem, gdy ogarniała go wielka idea, viel er in zyn voorkomen niets byzonders optemerken – w jego wyglądzie nie było nic szczególnego).
Zyn blonde haren hingen sluik langs de slapen, en ik begryp zeer goed dat weinigen, hem voor 't eerst ziende, op het denkbeeld komen zouden iemand voor zich te hebben, die wat hoofd en hart beide aangaat tot de zeldzaamheden behoorde. (Jego blond włosy zwisały gładko wzdłuż skroni i bardzo dobrze rozumiem, że niewielu, widząc go po raz pierwszy, wpadłoby na pomysł, że mają przed sobą kogoś, kto w zakresie zarówno umysłu, jak i serca należał do rzadkości; Zyn blonde haren hingen sluik langs de slapen – Jego blond włosy zwisały gładko wzdłuż skroni, en ik begryp zeer goed dat weinigen, hem voor 't eerst ziende – i bardzo dobrze rozumiem, że niewielu, widząc go po raz pierwszy, op het denkbeeld komen zouden iemand voor zich te hebben – wpadłoby na pomysł, że mają przed sobą kogoś, die wat hoofd en hart beide aangaat tot de zeldzaamheden behoorde – kto w zakresie zarówno umysłu, jak i serca należał do rzadkości).
Hy was een ‘vat vol tegenstrydigheids’. (Był „beczką pełną sprzeczności”; Hy was een ‘vat vol tegenstrydigheids’ – Był „beczką pełną sprzeczności”).
Scherp als een vlym, en zacht als een meisje, voelde hyzelf altyd het eerst de wonde die zyn bittere woorden geslagen hadden, en hy leed daaronder meer dan de gekwetste. (Ostry jak brzytwa, a delikatny jak dziewczyna, zawsze pierwszy odczuwał ranę, którą zadawały jego gorzkie słowa, i cierpiał z tego powodu bardziej niż zraniony; Scherp als een vlym, en zacht als een meisje – Ostry jak brzytwa, a delikatny jak dziewczyna, voelde hyzelf altyd het eerst de wonde die zyn bittere woorden geslagen hadden – zawsze pierwszy odczuwał ranę, którą zadawały jego gorzkie słowa, en hy leed daaronder meer dan de gekwetste – i cierpiał z tego powodu bardziej niż zraniony).
Hy was vlug van begrip, vatte terstond het hoogste, het ingewikkeldste, speelde gaarne met de oplossing van moeielyke vragen, had daarvoor alle moeite, alle studie, alle inspanning veil… en dikwyls toch begreep hy de eenvoudigste zaak niet, die een kind hem had kunnen uitleggen. (Był szybki w pojęciach, natychmiast pojmował to, co najwyższe i najbardziej skomplikowane, lubił rozwiązywać trudne problemy, poświęcał na to wszelki wysiłek, wszelkie studia, wszelkie starania… a jednak często nie rozumiał najprostszej rzeczy, którą mógłby mu wyjaśnić dziecko; Hy was vlug van begrip – Był szybki w pojęciach, vatte terstond het hoogste, het ingewikkeldste – natychmiast pojmował to, co najwyższe i najbardziej skomplikowane, speelde gaarne met de oplossing van moeielyke vragen – lubił rozwiązywać trudne problemy, had daarvoor alle moeite, alle studie, alle inspanning veil – poświęcał na to wszelki wysiłek, wszelkie studia, wszelkie starania, en dikwyls toch begreep hy de eenvoudigste zaak niet, die een kind hem had kunnen uitleggen – a jednak często nie rozumiał najprostszej rzeczy, którą mógłby mu wyjaśnić dziecko).
Vol liefde voor waarheid en recht, verwaarloosde hy menigmaal zyn eenvoudigste naastbyliggende verplichtingen, om een onrecht te herstellen dat hooger of verder of dieper lag, en dat door de vermoedelyk grootere inspanning van den stryd hem meer aanlokte. (Pełen miłości do prawdy i sprawiedliwości, często zaniedbywał najprostsze, bliskie obowiązki, aby naprawić krzywdę, która była wyższa, dalsza lub głębsza i która, ze względu na prawdopodobnie większy wysiłek walki, bardziej go przyciągała; Vol liefde voor waarheid en recht – Pełen miłości do prawdy i sprawiedliwości, verwaarloosde hy menigmaal zyn eenvoudigste naastbyliggende verplichtingen – często zaniedbywał najprostsze, bliskie obowiązki, om een onrecht te herstellen dat hooger of verder of dieper lag – aby naprawić krzywdę, która była wyższa, dalsza lub głębsza, en dat door de vermoedelyk grootere inspanning van den stryd hem meer aanlokte – i która, ze względu na prawdopodobnie większy wysiłek walki, bardziej go przyciągała).
Hy was ridderlyk en moedig, maar verspilde, als die andere Don Quichot, zyn dapperheid dikwyls op een windmolen. (Był rycerski i odważny, ale jak inny Don Kichot, często marnował swoją odwagę na wiatrak; Hy was ridderlyk en moedig – Był rycerski i odważny, maar verspilde, als die andere Don Quichot, zyn dapperheid dikwyls op een windmolen – ale jak inny Don Kichot, często marnował swoją odwagę na wiatrak).
Hy gloeide van onverzadelyke eerzucht die hem alle gewone onderscheiding in 't maatschappelyk leven, als nietig deed voorkomen, en toch stelde hy zyn grootst geluk in een kalm huiselyk vergeten leven. (Płonął nieposkromioną ambicją, która sprawiała, że wszelkie zwykłe wyróżnienia w życiu społecznym wydawały się nieważne, a jednak największe szczęście znajdował w spokojnym, domowym, zapomnianym życiu; Hy gloeide van onverzadelyke eerzucht – Płonął nieposkromioną ambicją, die hem alle gewone onderscheiding in 't maatschappelyk leven, als nietig deed voorkomen – która sprawiała, że wszelkie zwykłe wyróżnienia w życiu społecznym wydawały się nieważne, en toch stelde hy zyn grootst geluk in een kalm huiselyk vergeten leven – a jednak największe szczęście znajdował w spokojnym, domowym, zapomnianym życiu).
Dichter in den hoogsten zin van 't woord, droomde hy zich zonnestelsels by een vonk, bevolkte die met schepsels van zyn maaksel, voelde zich heer van een wereld die hyzelf had in 't leven geroepen… en kon toch zeer goed terstond daarop zonder de minste droomery een gesprek voeren over den prys van de ryst, de regels der taal, of de oekonomische voordeelen eener egyptische hoenderbroeiery. (Poeta w najwyższym tego słowa znaczeniu, wyobrażał sobie systemy słoneczne z iskry, zaludniał je stworzeniami własnego tworzenia, czuł się panem świata, który sam stworzył… a jednak mógł natychmiast bez najmniejszych marzeń prowadzić rozmowę o cenie ryżu, zasadach języka lub ekonomicznych korzyściach egipskiego inkubatora do jaj; Dichter in den hoogsten zin van 't woord – Poeta w najwyższym tego słowa znaczeniu, droomde hy zich zonnestelsels by een vonk – wyobrażał sobie systemy słoneczne z iskry, bevolkte die met schepsels van zyn maaksel – zaludniał je stworzeniami własnego tworzenia, voelde zich heer van een wereld die hyzelf had in 't leven geroepen – czuł się panem świata, który sam stworzył, en kon toch zeer goed terstond daarop zonder de minste droomery een gesprek voeren over den prys van de ryst – a jednak mógł natychmiast bez najmniejszych marzeń prowadzić rozmowę o cenie ryżu, de regels der taal – zasadach języka, of de oekonomische voordeelen eener egyptische hoenderbroeiery – lub ekonomicznych korzyściach egipskiego inkubatora do jaj).
Geen wetenschap was hem geheel vreemd. (Żadna nauka nie była mu całkowicie obca; Geen wetenschap was hem geheel vreemd – Żadna nauka nie była mu całkowicie obca).
Hem ahnde wat hy niet wist, en hy bezat in hooge mate de gaaf om 't weinige dat hy wist – ieder weet weinig, en hy, misschien meer wetende dan sommige anderen, maakte op dezen regel geen uitzondering – om dat weinige aantewenden op een wys die de maat zyner kennis vermenigvuldigde. (Przeczuwał to, czego nie wiedział, i miał w wysokim stopniu dar wykorzystywania tego niewiele, co wiedział – każdy wie niewiele, a on, może wiedząc więcej niż niektórzy inni, nie stanowił wyjątku od tej zasady – w sposób, który mnożył zakres jego wiedzy; Hem ahnde wat hy niet wist – Przeczuwał to, czego nie wiedział, en hy bezat in hooge mate de gaaf om 't weinige dat hy wist – i miał w wysokim stopniu dar wykorzystywania tego niewiele, co wiedział, ieder weet weinig, en hy, misschien meer wetende dan sommige anderen, maakte op dezen regel geen uitzondering – każdy wie niewiele, a on, może wiedząc więcej niż niektórzy inni, nie stanowił wyjątku od tej zasady, om dat weinige aantewenden op een wys die de maat zyner kennis vermenigvuldigde – w sposób, który mnożył zakres jego wiedzy).
Hy was stipt en ordelyk, en daarby buitengewoon geduldig, doch juist omdat stiptheid, orde en geduld hem moeielyk vielen, daar zyn geest iets wilds had. (Był punktualny i uporządkowany, a przy tym niezwykle cierpliwy, ale właśnie dlatego, że punktualność, porządek i cierpliwość były dla niego trudne, ponieważ jego umysł miał coś dzikiego; Hy was stipt en ordelyk – Był punktualny i uporządkowany, en daarby buitengewoon geduldig – a przy tym niezwykle cierpliwy, doch juist omdat stiptheid, orde en geduld hem moeielyk vielen – ale właśnie dlatego, że punktualność, porządek i cierpliwość były dla niego trudne, daar zyn geest iets wilds had – ponieważ jego umysł miał coś dzikiego).
Hy was langzaam en omzichtig in 't beoordeelen van zaken, hoewel dit niet zoo scheen aan wie hem zoo haastig zyn slotsommen hoorden uiten. (Był powolny i ostrożny w ocenianiu spraw, chociaż nie wydawało się to tym, którzy słyszeli, jak tak szybko wyraża swoje wnioski; Hy was langzaam en omzichtig in 't beoordeelen van zaken – Był powolny i ostrożny w ocenianiu spraw, hoewel dit niet zoo scheen aan wie hem zoo haastig zyn slotsommen hoorden uiten – chociaż nie wydawało się to tym, którzy słyszeli, jak tak szybko wyraża swoje wnioski).
