Nikita Shcheholevatyi
Nauka Holenderskiego przez Literaturę: Analiza i Tłumaczenie 'Max Havelaar' z Klasyki Niderlandzkiej
Die heeft zyn congé, zei Gaafzuiger. (On ma wolne, powiedział Gaafzuiger; Die heeft zyn congé – On ma wolne, zei Gaafzuiger – powiedział Gaafzuiger). Hy was lui, pedant en ziekelyk. (Był leniwy, pedantyczny i chorowity; Hy was lui – Był leniwy, pedant en ziekelyk – pedantyczny i chorowity).
Ik kocht een doosjen ouwels, en besloot terstond het met onzen Bastiaans nog wat aantezien. (Kupiłem pudełko opłatków i natychmiast postanowiłem jeszcze trochę popatrzeć na naszego Bastiaansa; Ik kocht een doosjen ouwels – Kupiłem pudełko opłatków, en besloot terstond het met onzen Bastiaans nog wat aantezien – i natychmiast postanowiłem jeszcze trochę popatrzeć na naszego Bastiaansa). Ik kon er niet toe besluiten, een oud man zoo op-straat te zetten. (Nie mogłem zdecydować się wyrzucić starego człowieka na ulicę; Ik kon er niet toe besluiten – Nie mogłem zdecydować się, een oud man zoo op-straat te zetten – wyrzucić starego człowieka na ulicę). Streng, maar, waar het wezen kan, zachtmoedig, is altyd myn principe geweest. (Zawsze byłem surowy, ale tam, gdzie to możliwe, łagodny – to zawsze była moja zasada; Streng, maar, waar het wezen kan, zachtmoedig – Surowy, ale tam, gdzie to możliwe, łagodny, is altyd myn principe geweest – to zawsze była moja zasada). Ik verzuim echter nooit, iets te vernemen wat te-pas kan komen in de zaken, en daarom vroeg ik aan Gaafzuiger waar die Sjaalman woonde? (Jednak nigdy nie zaniedbuję dowiadywania się czegoś, co może być przydatne w interesach, dlatego zapytałem Gaafzuigera, gdzie mieszka ten Sjaalman?; Ik verzuim echter nooit – Jednak nigdy nie zaniedbuję, iets te vernemen wat te-pas kan komen in de zaken – dowiadywania się czegoś, co może być przydatne w interesach, en daarom vroeg ik aan Gaafzuiger waar die Sjaalman woonde? – dlatego zapytałem Gaafzuigera, gdzie mieszka ten Sjaalman?). Hy gaf my 't adres, en ik schreef het op. (Dał mi adres i go zapisałem; Hy gaf my 't adres – Dał mi adres, en ik schreef het op – i go zapisałem).
Ik peinsde gedurig over myn boek, maar daar ik van waarheid houd, moet ik ronduit zeggen dat ik niet wist, hoe ik 't daarmee zou aanleggen. (Stale myślałem o mojej książce, ale ponieważ cenię prawdę, muszę szczerze powiedzieć, że nie wiedziałem, jak się do tego zabrać; Ik peinsde gedurig over myn boek – Stale myślałem o mojej książce, maar daar ik van waarheid houd – ale ponieważ cenię prawdę, moet ik ronduit zeggen dat ik niet wist – muszę szczerze powiedzieć, że nie wiedziałem, hoe ik 't daarmee zou aanleggen – jak się do tego zabrać). Eén ding staat vast: de bouwstoffen die ik in Sjaalman's pak gevonden had, waren belangryk voor de makelaars in koffi. (Jedno jest pewne: materiały, które znalazłem w paczce Sjaalmana, były ważne dla maklerów kawowych; Eén ding staat vast – Jedno jest pewne, de bouwstoffen die ik in Sjaalman's pak gevonden had – materiały, które znalazłem w paczce Sjaalmana, waren belangryk voor de makelaars in koffi – były ważne dla maklerów kawowych). De vraag was maar, hoe ik handelen moest om die bouwstoffen behoorlyk te schiften en by-een te brengen. (Pytanie brzmiało, jak mam postępować, aby odpowiednio posegregować i zebrać te materiały; De vraag was maar – Pytanie brzmiało, hoe ik handelen moest om die bouwstoffen behoorlyk te schiften en by-een te brengen – jak mam postępować, aby odpowiednio posegregować i zebrać te materiały). Ieder makelaar weet van hoeveel gewicht een goede sorteering der kavelingen is. (Każdy makler wie, jak ważne jest dobre sortowanie partii; Ieder makelaar weet – Każdy makler wie, van hoeveel gewicht een goede sorteering der kavelingen is – jak ważne jest dobre sortowanie partii).
Maar… schryven – buiten de korrespondentie met de principalen – ligt zoo niet in myn kring, en toch voelde ik dat ik schryven moest, omdat misschien de toekomst van 't vak er van afhangt. (Ale… pisanie – poza korespondencją z klientami – nie leży w moim zakresie, ale mimo to czułem, że muszę pisać, ponieważ może od tego zależeć przyszłość branży; Maar… schryven – Ale… pisanie, buiten de korrespondentie met de principalen – poza korespondencją z klientami, ligt zoo niet in myn kring – nie leży w moim zakresie, en toch voelde ik dat ik schryven moest – ale mimo to czułem, że muszę pisać, omdat misschien de toekomst van 't vak er van afhangt – ponieważ może od tego zależeć przyszłość branży). De inlichtingen die ik in de bundels van Sjaalman vond, zyn niet van dien aard, dat Last & Co het nut daarvan voor zich alleen kunnen houden. (Informacje, które znalazłem w paczkach Sjaalmana, nie są tego rodzaju, aby Last & Co mogło z nich korzystać wyłącznie dla siebie; De inlichtingen die ik in de bundels van Sjaalman vond – Informacje, które znalazłem w paczkach Sjaalmana, zyn niet van dien aard – nie są tego rodzaju, dat Last & Co het nut daarvan voor zich alleen kunnen houden – aby Last & Co mogło z nich korzystać wyłącznie dla siebie). Als dit zoo ware, begrypt ieder dat ik niet de moeite zou nemen een boek te laten drukken dat Busselinck & Waterman ook te lezen krygen, want wie een konkurrent op den weg helpt, is een gek. (Gdyby tak było, każdy by zrozumiał, że nie zadałbym sobie trudu, aby wydrukować książkę, którą również przeczytają Busselinck & Waterman, ponieważ ten, kto pomaga konkurentowi, jest głupcem; Als dit zoo ware – Gdyby tak było, begrypt ieder dat ik niet de moeite zou nemen – każdy by zrozumiał, że nie zadałbym sobie trudu, een boek te laten drukken dat Busselinck & Waterman ook te lezen krygen – aby wydrukować książkę, którą również przeczytają Busselinck & Waterman, want wie een konkurrent op den weg helpt, is een gek – ponieważ ten, kto pomaga konkurentowi, jest głupcem). Dit is een vast principe van me. (To moja stała zasada; Dit is een vast principe van me – To moja stała zasada). Neen, ik zag in dat er een gevaar dreigt, dat de heele koffimarkt bederven zou, een gevaar dat alleen door de vereende krachten van alle makelaars kan worden afgeweerd, en zelfs is 't mogelyk dat deze krachten daartoe niet eens voldoende zyn, en dat ook de suikerraffinadeurs – Frits zegt: raffineurs, maar ik schryf nadeurs. (Nie, zrozumiałem, że istnieje zagrożenie, które mogłoby zepsuć cały rynek kawy, zagrożenie, które można odeprzeć tylko zjednoczonymi siłami wszystkich maklerów, a nawet możliwe, że te siły nie będą wystarczające, i że również rafinerzy cukru – Frits mówi: rafinerzy, ale ja piszę: nadeurs; Neen, ik zag in dat er een gevaar dreigt – Nie, zrozumiałem, że istnieje zagrożenie, dat de heele koffimarkt bederven zou – które mogłoby zepsuć cały rynek kawy, een gevaar dat alleen door de vereende krachten van alle makelaars kan worden afgeweerd – zagrożenie, które można odeprzeć tylko zjednoczonymi siłami wszystkich maklerów, en zelfs is 't mogelyk dat deze krachten daartoe niet eens voldoende zyn – a nawet możliwe, że te siły nie będą wystarczające, en dat ook de suikerraffinadeurs – i że również rafinerzy cukru, Frits zegt: raffineurs, maar ik schryf nadeurs – Frits mówi: rafinerzy, ale ja piszę: nadeurs). Dit doen de Rosemeyers ook, en die doen in suiker. (Rosemeyerowie też tak robią, a oni handlują cukrem; Dit doen de Rosemeyers ook – Rosemeyerowie też tak robią, en die doen in suiker – a oni handlują cukrem). Ik weet wel dat men zegt: geraffineerde schelm, en niet: geraffinadeerde schelm, maar dit is omdat ieder die met schelmen te doen heeft, zich zoo kort mogelyk van de zaak afhelpt – dat ook de raffinadeurs dan, en de handelaren in indigo er by noodig zullen wezen. (Wiem, że mówi się: rafinowany łotr, a nie: zrafinowany łotr, ale to dlatego, że każdy, kto ma do czynienia z łotrami, stara się jak najszybciej załatwić sprawę – że również rafinerzy i handlowcy indygo będą potrzebni; Ik weet wel dat men zegt – Wiem, że mówi się, geraffineerde schelm, en niet: geraffinadeerde schelm – rafinowany łotr, a nie: zrafinowany łotr, maar dit is omdat ieder die met schelmen te doen heeft, zich zoo kort mogelyk van de zaak afhelpt – ale to dlatego, że każdy, kto ma do czynienia z łotrami, stara się jak najszybciej załatwić sprawę, dat ook de raffinadeurs dan, en de handelaren in indigo er by noodig zullen wezen – że również rafinerzy i handlowcy indygo będą potrzebni).
Als ik zoo al schryvende nadenk, komt het me voor, dat zelfs de scheepsreederyen er eenigszins in betrokken zyn, en de koopvaardyvloot… zeker, dit is waar! (Pisząc to wszystko, zaczynam myśleć, że nawet armatorzy statków są w to jakoś zaangażowani, i flota handlowa… tak, to prawda!; Als ik zoo al schryvende nadenk – Pisząc to wszystko, zaczynam myśleć, komt het me voor – że wydaje mi się, dat zelfs de scheepsreederyen er eenigszins in betrokken zyn – że nawet armatorzy statków są w to jakoś zaangażowani, en de koopvaardyvloot… zeker, dit is waar – i flota handlowa… tak, to prawda!). En de zeilenmakers ook, en de minister van finantien, en de armbesturen, en de andere ministers, en de pasteibakkers, en de galanteriekramers, en de vrouwen, en de scheepsbouwmeesters, en de groothandelaars, en die in 't klein verkoopen, en de huisbewaarders, en de tuinluî. (I również żaglomistrze, minister finansów, zarządy dobroczynności, inni ministrowie, piekarze ciast, sprzedawcy galanterii, kobiety, budowniczowie statków, hurtownicy, detaliści, dozorcy domów i ogrodnicy; En de zeilenmakers ook – I również żaglomistrze, en de minister van finantien – minister finansów, en de armbesturen – zarządy dobroczynności, en de andere ministers – inni ministrowie, en de pasteibakkers – piekarze ciast, en de galanteriekramers – sprzedawcy galanterii, en de vrouwen – kobiety, en de scheepsbouwmeesters – budowniczowie statków, en de groothandelaars – hurtownicy, en die in 't klein verkoopen – detaliści, en de huisbewaarders – dozorcy domów, en de tuinluî – ogrodnicy).
En – zonderling toch, hoe de gedachten onder 't schryven in iemand opkomen – myn boek gaat ook de molenaars aan, en de dominees, en hen die Hollowaypillen verkoopen, en de likeurstokers, en de pannen-bakkers, en de menschen die van staatsschuld leven, en de pompenmakers, en de touwslagers, en de wevers, en de slachters, en de klerken op een makelaarskantoor, en de aandeelhouders van de Nederlandsche Handelmaatschappy, en eigenlyk, wel beschouwd, alle anderen ook. (I – dziwne, jak myśli przychodzą komuś do głowy podczas pisania – moja książka dotyczy również młynarzy, pastorów, sprzedawców tabletek Holloway, producentów likierów, garncarzy, ludzi żyjących z długu publicznego, producentów pomp, powroźników, tkaczy, rzeźników, urzędników w biurze maklerskim, akcjonariuszy Holenderskiego Towarzystwa Handlowego, i właściwie, biorąc pod uwagę, wszystkich innych również; En – zonderling toch, hoe de gedachten onder 't schryven in iemand opkomen – I – dziwne, jak myśli przychodzą komuś do głowy podczas pisania, myn boek gaat ook de molenaars aan – moja książka dotyczy również młynarzy, en de dominees – pastorów, en hen die Hollowaypillen verkoopen – sprzedawców tabletek Holloway, en de likeurstokers – producentów likierów, en de pannen-bakkers – garncarzy, en de menschen die van staatsschuld leven – ludzi żyjących z długu publicznego, en de pompenmakers – producentów pomp, en de touwslagers – powroźników, en de wevers – tkaczy, en de slachters – rzeźników, en de klerken op een makelaarskantoor – urzędników w biurze maklerskim, en de aandeelhouders van de Nederlandsche Handelmaatschappy – akcjonariuszy Holenderskiego Towarzystwa Handlowego, en eigenlyk, wel beschouwd, alle anderen ook – i właściwie, biorąc pod uwagę, wszystkich innych również).
En den koning ook… ja, den Koning vooral! (I króla również… tak, króla przede wszystkim!; En den koning ook – I króla również, ja, den Koning vooral – tak, króla przede wszystkim!)
Myn boek moet de wereld in. (Moja książka musi trafić na świat; Myn boek moet de wereld in – Moja książka musi trafić na świat). Hiertegen is niets te doen! (Nie można temu zaradzić!; Hiertegen is niets te doen – Nie można temu zaradzić!). Laat dan Busselinck & Waterman het ook te lezen krygen… afgunst is myn zaak niet. (Niech więc Busselinck & Waterman również to przeczytają… zazdrość to nie moja sprawa; Laat dan Busselinck & Waterman het ook te lezen krygen – Niech więc Busselinck & Waterman również to przeczytają, afgunst is myn zaak niet – zazdrość to nie moja sprawa). Maar knoeiers en onderkruipers zyn ze, dit zeg ik! (Ale są nieudacznikami i intrygantami, mówię to!; Maar knoeiers en onderkruipers zyn ze – Ale są nieudacznikami i intrygantami, dit zeg ik – mówię to!). Ik heb 't vandaag nog aan den jongen Stern gezegd, toen ik hem in Artis introduceerde. (Powiedziałem to dzisiaj młodemu Sternowi, kiedy wprowadziłem go do Artis; Ik heb 't vandaag nog aan den jongen Stern gezegd – Powiedziałem to dzisiaj młodemu Sternowi, toen ik hem in Artis introduceerde – kiedy wprowadziłem go do Artis). Hy mag 't gerust schryven aan zyn vader. (Może to spokojnie napisać do swojego ojca; Hy mag 't gerust schryven aan zyn vader – Może to spokojnie napisać do swojego ojca).
Zoo zat ik dan voor een paar dagen nog vreeselyk in den brand met myn boek, en zie, Frits heeft my op den weg geholpen. (Tak więc przez kilka dni miałem straszne kłopoty z moją książką, i oto, Frits pomógł mi znaleźć drogę; Zoo zat ik dan voor een paar dagen nog vreeselyk in den brand met myn boek – Tak więc przez kilka dni miałem straszne kłopoty z moją książką, en zie, Frits heeft my op den weg geholpen – i oto, Frits pomógł mi znaleźć drogę). Ik heb dit hemzelf niet gezegd, omdat ik niet goedvind, iemand te laten merken dat men verplichting aan hem heeft – dit is een principe van me – maar wáár is het. (Nie powiedziałem mu tego osobiście, ponieważ nie uważam, że powinienem dać komuś do zrozumienia, że jestem mu zobowiązany – to moja zasada – ale to prawda; Ik heb dit hemzelf niet gezegd – Nie powiedziałem mu tego osobiście, omdat ik niet goedvind – ponieważ nie uważam, iemand te laten merken dat men verplichting aan hem heeft – że powinienem dać komuś do zrozumienia, że jestem mu zobowiązany, dit is een principe van me – to moja zasada, maar wáár is het – ale to prawda). Hy zei dat Stern zoo'n knappe jongen was, dat hy zulke snelle vorderingen in de taal maakte, en dat hy duitsche verzen van Sjaalman in 't hollandsch vertaald had. (Powiedział, że Stern to taki bystry chłopak, robi tak szybkie postępy w języku i że przetłumaczył niemieckie wiersze Sjaalmana na holenderski; Hy zei dat Stern zoo'n knappe jongen was – Powiedział, że Stern to taki bystry chłopak, dat hy zulke snelle vorderingen in de taal maakte – robi tak szybkie postępy w języku, en dat hy duitsche verzen van Sjaalman in 't hollandsch vertaald had – i że przetłumaczył niemieckie wiersze Sjaalmana na holenderski). Ge ziet, de verkeerde wereld was in myn huis: de Hollander had in 't duitsch geschreven, en de Duitscher vertaalde in 't hollandsch. (Widzisz, zły świat był w moim domu: Holender pisał po niemiecku, a Niemiec tłumaczył na holenderski; Ge ziet, de verkeerde wereld was in myn huis – Widzisz, zły świat był w moim domu, de Hollander had in 't duitsch geschreven – Holender pisał po niemiecku, en de Duitscher vertaalde in 't hollandsch – a Niemiec tłumaczył na holenderski). Als ieder zich by zyn eigen taal had gehouden, zou er moeite gespaard zyn. (Gdyby każdy trzymał się swojego języka, oszczędziłoby to kłopotów; Als ieder zich by zyn eigen taal had gehouden – Gdyby każdy trzymał się swojego języka, zou er moeite gespaard zyn – oszczędziłoby to kłopotów). Maar, dacht ik, als ik myn boek door dien Stern schryven liet? (Ale, pomyślałem, a gdybym pozwolił Sternowi napisać moją książkę?; Maar, dacht ik – Ale, pomyślałem, als ik myn boek door dien Stern schryven liet – a gdybym pozwolił Sternowi napisać moją książkę?). Als ik er wat by te voegen heb, schryf ikzelf van-tyd tot-tyd een hoofdstuk. (Jeśli będę miał coś do dodania, sam od czasu do czasu napiszę rozdział; Als ik er wat by te voegen heb – Jeśli będę miał coś do dodania, schryf ikzelf van-tyd tot-tyd een hoofdstuk – sam od czasu do czasu napiszę rozdział). Frits kan ook helpen. (Frits też może pomóc; Frits kan ook helpen – Frits też może pomóc). Hy heeft een lystje van woorden die met twee e's geschreven worden, en Marie kan alles in 't net schryven. (Ma listę słów, które pisze się z dwoma e, a Marie może wszystko przepisać na czysto; Hy heeft een lystje van woorden die met twee e's geschreven worden – Ma listę słów, które pisze się z dwoma e, en Marie kan alles in 't net schryven – a Marie może wszystko przepisać na czysto). Dit is met-één voor den lezer een waarborg tegen alle onzedelykheid. (To od razu daje czytelnikowi gwarancję przeciwko wszelkiemu nieprzyzwoitości; Dit is met-één voor den lezer een waarborg tegen alle onzedelykheid – To od razu daje czytelnikowi gwarancję przeciwko wszelkiemu nieprzyzwoitości). Want dit begrypt ge toch, dat een fatsoenlyk makelaar aan zyn dochter niets in handen geven zal, wat niet strookt met zeden en fatsoen. (Bo to rozumiesz, że przyzwoity makler nie da swojej córce niczego, co nie jest zgodne z obyczajami i przyzwoitością; Want dit begrypt ge toch – Bo to rozumiesz, dat een fatsoenlyk makelaar aan zyn dochter niets in handen geven zal – że przyzwoity makler nie da swojej córce niczego, wat niet strookt met zeden en fatsoen – co nie jest zgodne z obyczajami i przyzwoitością).
Ik heb toen de beide jongens over myn plan gesproken, en ze vonden het goed. (Porozmawiałem wtedy z chłopcami o moim planie i uznali go za dobry; Ik heb toen de beide jongens over myn plan gesproken – Porozmawiałem wtedy z chłopcami o moim planie, en ze vonden het goed – i uznali go za dobry). Alleen scheen Stern, die een tint van letterkunde over zich heeft – zooals veel Duitschers – stem te willen hebben in de wyze van uitvoering. (Jednak Stern, który ma nutę literatury – jak wielu Niemców – wydawał się chcieć mieć głos w sposobie wykonania; Alleen scheen Stern, die een tint van letterkunde over zich heeft – Jednak Stern, który ma nutę literatury, zooals veel Duitschers – jak wielu Niemców, stem te willen hebben in de wyze van uitvoering – wydawał się chcieć mieć głos w sposobie wykonania). Dit beviel me nu wel niet zeer, maar omdat de voorjaarsveiling op-hand is, en ik van Ludwig Stern nog geen orders heb, wilde ik hem niet te sterk kontrarieeren. (To mi się teraz bardzo nie podobało, ale ponieważ zbliża się wiosenna aukcja, a nie mam jeszcze zamówień od Ludwiga Sterna, nie chciałem mu zbytnio przeciwdziałać; Dit beviel me nu wel niet zeer – To mi się teraz bardzo nie podobało, maar omdat de voorjaarsveiling op-hand is – ale ponieważ zbliża się wiosenna aukcja, en ik van Ludwig Stern nog geen orders heb – a nie mam jeszcze zamówień od Ludwiga Sterna, wilde ik hem niet te sterk kontrarieeren – nie chciałem mu zbytnio przeciwdziałać). Hy zei dat: ‘als de borst hem gloeide van gevoel voor het ware en schoone, geen macht ter-wereld hem beletten kon de tonen aanteslaan, die met zulk een gevoel overeenstemmen, en dat hy veel liever zweeg, dan zyn woorden omklemd te zien door de onteerende kluisters der alledaagsheid.’ (Powiedział, że „gdyby jego pierś płonęła uczuciem dla prawdy i piękna, żadna siła na świecie nie powstrzymałaby go od wyrażania dźwięków odpowiadających takim uczuciom, i że wolałby milczeć, niż widzieć swoje słowa skrepowane przez poniżające kajdany codzienności”; Hy zei dat – Powiedział, als de borst hem gloeide van gevoel voor het ware en schoone – gdyby jego pierś płonęła uczuciem dla prawdy i piękna, geen macht ter-wereld hem beletten kon de tonen aanteslaan – żadna siła na świecie nie powstrzymałaby go od wyrażania dźwięków, die met zulk een gevoel overeenstemmen – odpowiadających takim uczuciom, en dat hy veel liever zweeg – i że wolałby milczeć, dan zyn woorden omklemd te zien door de onteerende kluisters der alledaagsheid – niż widzieć swoje słowa skrepowane przez poniżające kajdany codzienności). – Frits zegt: schheid, maar dit doe ik niet. (Frits mówi: „schheid”, ale ja tego nie zrobię; Frits zegt: schheid – Frits mówi: „schheid”, maar dit doe ik niet – ale ja tego nie zrobię). 't Woord is lang genoeg zoo. (Słowo jest wystarczająco długie; 't Woord is lang genoeg zoo – Słowo jest wystarczająco długie). – Ik vond dit nu wel heel gek van Stern, maar myn vak gaat me vóór alles, en de Oude is een goed huis. (Uważałem to za bardzo dziwne ze strony Sterna, ale mój zawód jest dla mnie najważniejszy, a „de Oude” to dobra firma; Ik vond dit nu wel heel gek van Stern – Uważałem to za bardzo dziwne ze strony Sterna, maar myn vak gaat me vóór alles – ale mój zawód jest dla mnie najważniejszy, en de Oude is een goed huis – a „de Oude” to dobra firma). We stelden dus vast: (Ustaliliśmy więc; We stelden dus vast – Ustaliliśmy więc):
1o Dat hy alle weken een paar hoofdstukken zou leveren voor myn boek. (Że co tydzień dostarcza kilka rozdziałów do mojej książki; Dat hy alle weken een paar hoofdstukken zou leveren voor myn boek – Że co tydzień dostarcza kilka rozdziałów do mojej książki).
2o Dat ik in zyn geschryf niets zou veranderen. (Że nie będę nic zmieniać w jego piśmie; Dat ik in zyn geschryf niets zou veranderen – Że nie będę nic zmieniać w jego piśmie).
3o Dat Frits de taalfouten verbeteren zou. (Że Frits poprawi błędy językowe; Dat Frits de taalfouten verbeteren zou – Że Frits poprawi błędy językowe).
4o Dat ik nu-en-dan een hoofdstuk schryven zou, om aan 't boek een soliede voorkomen te geven. (Że od czasu do czasu napiszę rozdział, aby nadać książce solidny wygląd; Dat ik nu-en-dan een hoofdstuk schryven zou – Że od czasu do czasu napiszę rozdział, om aan 't boek een soliede voorkomen te geven – aby nadać książce solidny wygląd).
5o Dat de titel zou wezen: de koffiveilingen der Nederlandsche Handelmaatschappy. (Że tytuł będzie brzmiał: „Aukcje kawowe Holenderskiego Towarzystwa Handlowego”; Dat de titel zou wezen – Że tytuł będzie brzmiał, de koffiveilingen der Nederlandsche Handelmaatschappy – „Aukcje kawowe Holenderskiego Towarzystwa Handlowego”).
6o Dat Marie het net afschrift zou maken voor den druk, maar dat men geduld met haar hebben zou, als de wasch kwam. (Że Marie zrobi czystopis do druku, ale trzeba będzie być cierpliwym, gdy przyjdzie pranie; Dat Marie het net afschrift zou maken voor den druk – Że Marie zrobi czystopis do druku, maar dat men geduld met haar hebben zou – ale trzeba będzie być cierpliwym, als de wasch kwam – gdy przyjdzie pranie).
7o Dat de afgewerkte hoofdstukken elke week op den krans zouden worden voorgelezen. (Że ukończone rozdziały będą co tydzień czytane na kole; Dat de afgewerkte hoofdstukken elke week op den krans zouden worden voorgelezen – Że ukończone rozdziały będą co tydzień czytane na kole).
8o Dat alle onzedelykheid zou worden vermeden. (Że wszelka nieprzyzwoitość będzie unikać; Dat alle onzedelykheid zou worden vermeden – Że wszelka nieprzyzwoitość będzie unikać).
9o Dat myn naam niet op den titel zou staan, omdat ik makelaar ben. (Że moje nazwisko nie będzie na tytule, ponieważ jestem maklerem; Dat myn naam niet op den titel zou staan – Że moje nazwisko nie będzie na tytule, omdat ik makelaar ben – ponieważ jestem maklerem).
10o Dat Stern een duitsche, een fransche, en een engelsche vertaling van myn boek zou mogen uitgeven, omdat – zoo beweerde hy – zulke werken beter in 't buitenland worden begrepen dan by ons. (Że Stern będzie mógł wydać niemieckie, francuskie i angielskie tłumaczenie mojej książki, ponieważ – jak twierdził – takie prace są lepiej rozumiane za granicą niż u nas; Dat Stern een duitsche, een fransche, en een engelsche vertaling van myn boek zou mogen uitgeven – Że Stern będzie mógł wydać niemieckie, francuskie i angielskie tłumaczenie mojej książki, omdat – zoo beweerde hy – zulke werken beter in 't buitenland worden begrepen dan by ons – ponieważ – jak twierdził – takie prace są lepiej rozumiane za granicą niż u nas).
11o (Hierop drong Stern zeer sterk aan) Dat ik Sjaalman een riem papier, een gros pennen, en een kruikjen inkt zenden zou. (Że wyślę Sjaalmanowi ryzę papieru, grosz piór i dzbanek atramentu – Stern bardzo na tym nalegał; Hierop drong Stern zeer sterk aan – Stern bardzo na tym nalegał, Dat ik Sjaalman een riem papier, een gros pennen, en een kruikjen inkt zenden zou – Że wyślę Sjaalmanowi ryzę papieru, grosz piór i dzbanek atramentu).
Ik nam met alles genoegen, want er was groote haast by myn boek. (Zgodziłem się na wszystko, bo moja książka była bardzo pilna; Ik nam met alles genoegen – Zgodziłem się na wszystko, want er was groote haast by myn boek – bo moja książka była bardzo pilna). Stern had den volgenden dag zyn eerste hoofdstuk gereed, en ziedaar, lezer, de vraag beantwoord, hoe 't komt dat een makelaar in koffi – Last & Co, Lauriergracht No 37 – een boek schryft, dat op een roman gelykt. (Stern miał następnego dnia gotowy pierwszy rozdział i oto, drogi czytelniku, odpowiedź na pytanie, jak to się stało, że makler kawowy – Last & Co, Lauriergracht nr 37 – napisał książkę, która przypomina powieść; Stern had den volgenden dag zyn eerste hoofdstuk gereed – Stern miał następnego dnia gotowy pierwszy rozdział, en ziedaar, lezer, de vraag beantwoord – i oto, drogi czytelniku, odpowiedź na pytanie, hoe 't komt dat een makelaar in koffi – jak to się stało, że makler kawowy, Last & Co, Lauriergracht No 37 – Last & Co, Lauriergracht nr 37, een boek schryft, dat op een roman gelykt – napisał książkę, która przypomina powieść).
Nauwelyks echter was Stern aan zyn werk begonnen, of hy stuitte op moeielykheden. (Ledwo Stern zaczął swoją pracę, a już natknął się na trudności; Nauwelyks echter was Stern aan zyn werk begonnen – Ledwo Stern zaczął swoją pracę, of hy stuitte op moeielykheden – a już natknął się na trudności). Buiten de zwarigheid om uit zooveel bouwstoffen het noodige uittezoeken en te rangschikken, kwamen er gedurig in de handschriften woorden en uitdrukkingen voor, die hy niet begreep, en die ook my vreemd waren. (Oprócz trudności z wybraniem i uporządkowaniem potrzebnych materiałów z tak wielu, w rękopisach ciągle pojawiały się słowa i wyrażenia, których nie rozumiał i które były dla mnie również obce; Buiten de zwarigheid om uit zooveel bouwstoffen het noodige uittezoeken en te rangschikken – Oprócz trudności z wybraniem i uporządkowaniem potrzebnych materiałów z tak wielu, kwamen er gedurig in de handschriften woorden en uitdrukkingen voor – w rękopisach ciągle pojawiały się słowa i wyrażenia, die hy niet begreep, en die ook my vreemd waren – których nie rozumiał i które były dla mnie również obce). Het was meestal javaansch of maleisch. (To było głównie jawajskie lub malajskie; Het was meestal javaansch of maleisch – To było głównie jawajskie lub malajskie). Ook waren hier-en-daar verkortingen aangebracht, die moeielyk te ontcyferen waren. (Były też tu i ówdzie skróty, które trudno było rozszyfrować; Ook waren hier-en-daar verkortingen aangebracht – Były też tu i ówdzie skróty, die moeielyk te ontcyferen waren – które trudno było rozszyfrować). Ik zag in, dat we Sjaalman noodig hadden, en daar ik het voor een jong mensch niet goed vind, dat hy verkeerde konnexien aanknoopt, wilde ik noch Stern noch Frits daarheen zenden. (Zrozumiałem, że potrzebujemy Sjaalmana, a ponieważ nie uważam za właściwe, aby młody człowiek nawiązywał złe kontakty, nie chciałem wysyłać tam ani Sterna, ani Fritsa; Ik zag in – Zrozumiałem, dat we Sjaalman noodig hadden – że potrzebujemy Sjaalmana, en daar ik het voor een jong mensch niet goed vind – a ponieważ nie uważam za właściwe, dat hy verkeerde konnexien aanknoopt – aby młody człowiek nawiązywał złe kontakty, wilde ik noch Stern noch Frits daarheen zenden – nie chciałem wysyłać tam ani Sterna, ani Fritsa). Ik nam suikergoed mee, dat overgebleven was van den laatsten krans-avend want ik denk altyd aan alles – en ik zocht hem op. (Zabrałem ze sobą cukierki, które zostały z ostatniego wieczoru kręgu, ponieważ zawsze o wszystkim pamiętam – i go odnalazłem; Ik nam suikergoed mee – Zabrałem ze sobą cukierki, dat overgebleven was van den laatsten krans-avend – które zostały z ostatniego wieczoru kręgu, want ik denk altyd aan alles – ponieważ zawsze o wszystkim pamiętam, en ik zocht hem op – i go odnalazłem). Schitterend was zyn verblyf niet, maar de gelykheid voor alle menschen, dus ook wat hun woningen aangaat, is een hersenschim. (Jego mieszkanie nie było wspaniałe, ale równość dla wszystkich ludzi, w tym ich mieszkań, jest iluzją; Schitterend was zyn verblyf niet – Jego mieszkanie nie było wspaniałe, maar de gelykheid voor alle menschen – ale równość dla wszystkich ludzi, dus ook wat hun woningen aangaat, is een hersenschim – w tym ich mieszkań, jest iluzją). Hyzelf had dit gezegd in zyn verhandeling over de aanspraken op geluk. (On sam powiedział to w swoim traktacie o roszczeniach do szczęścia; Hyzelf had dit gezegd – On sam powiedział to, in zyn verhandeling over de aanspraken op geluk – w swoim traktacie o roszczeniach do szczęścia). Bovendien, ik houd niet van menschen die altyd ontevreden zyn. (Ponadto, nie lubię ludzi, którzy są zawsze niezadowoleni; Bovendien, ik houd niet van menschen die altyd ontevreden zyn – Ponadto, nie lubię ludzi, którzy są zawsze niezadowoleni).
Het was in de Lange-leidsche-dwarsstraat, op een achterkamer. (To było na Lange-leidsche-dwarsstraat, w tylnym pokoju; Het was in de Lange-leidsche-dwarsstraat – To było na Lange-leidsche-dwarsstraat, op een achterkamer – w tylnym pokoju). In 't onderhuis woonde een uitdrager die allerlei dingen verkocht, kopjes, schotels, meubels, oude boeken, glaswerk, portretten van Van Speyk, en zoo al meer. (Na parterze mieszkał handlarz, który sprzedawał różne rzeczy: filiżanki, talerze, meble, stare książki, szkło, portrety Van Speyka i wiele innych; In 't onderhuis woonde een uitdrager – Na parterze mieszkał handlarz, die allerlei dingen verkocht – który sprzedawał różne rzeczy, kopjes, schotels, meubels, oude boeken, glaswerk, portretten van Van Speyk, en zoo al meer – filiżanki, talerze, meble, stare książki, szkło, portrety Van Speyka i wiele innych). Ik was zeer bang iets te breken, want in zoo'n geval vorderen de menschen altyd meer geld voor de zaken, dan ze waard zyn. (Bardzo bałem się coś złamać, bo w takim przypadku ludzie zawsze żądają więcej pieniędzy za rzeczy, niż są warte; Ik was zeer bang iets te breken – Bardzo bałem się coś złamać, want in zoo'n geval vorderen de menschen altyd meer geld voor de zaken – bo w takim przypadku ludzie zawsze żądają więcej pieniędzy za rzeczy, dan ze waard zyn – niż są warte). Een klein meisje zat op de stoep, en kleedde haar pop aan. (Mała dziewczynka siedziała na schodach i ubierała swoją lalkę; Een klein meisje zat op de stoep – Mała dziewczynka siedziała na schodach, en kleedde haar pop aan – i ubierała swoją lalkę). Ik vroeg of m'nheer Sjaalman daar woonde? (Zapytałem, czy pan Sjaalman tam mieszka?; Ik vroeg of m'nheer Sjaalman daar woonde – Zapytałem, czy pan Sjaalman tam mieszka?). Ze liep weg, en de moeder kwam. (Ona uciekła, a przyszła matka; Ze liep weg, en de moeder kwam – Ona uciekła, a przyszła matka).
