Nikita Shcheholevatyi
Nauka Holenderskiego przez Literaturę: Analiza i Tłumaczenie 'Max Havelaar' z Klasyki Niderlandzkiej
Over den puntwortel van den koffiboom. (O korzeniu kawowca; over den puntwortel van den koffiboom – o korzeniu kawowca).
(Dit heb ik ter-zy gelegd voor myn boek.) (Odłożyłem to do mojej książki; dit heb ik ter-zy gelegd – odłożyłem to, voor myn boek – do mojej książki).
Over gevoel, gevoeligheid, sensiblerie, empfindelei, enz. (O uczuciach, wrażliwości, sensybilizmie, empfindelei, itp.; over gevoel – o uczuciach, gevoeligheid – wrażliwości, sensiblerie – sensybilizmie, empfindelei, enz – empfindelei, itp.).
Over het verwarren van Mythologie en Godsdienst. (O myleniu mitologii z religią; over het verwarren van Mythologie en Godsdienst – o myleniu mitologii z religią).
Over de saguweer in de Molukken. (O saguweer na Molukach; over de saguweer in de Molukken – o saguweer na Molukach).
Over de toekomst van den nederlandschen handel. (O przyszłości holenderskiego handlu; over de toekomst van den nederlandschen handel – o przyszłości holenderskiego handlu).
(Dit is eigenlyk 't stuk dat me bewogen heeft, myn boek te schryven. Hy zegt dat er niet altyd zulke groote koffiveilingen zullen gehouden worden, en ik leef voor myn vak.) (To jest właściwie fragment, który skłonił mnie do napisania mojej książki. On mówi, że nie zawsze będą odbywać się takie duże aukcje kawy, a ja żyję dla mojego zawodu; dit is eigenlyk 't stuk dat me bewogen heeft – to jest właściwie fragment, myn boek te schryven – który skłonił mnie do napisania mojej książki, hy zegt dat er niet altyd zulke groote koffiveilingen zullen gehouden worden – on mówi, że nie zawsze będą odbywać się takie duże aukcje kawy, en ik leef voor myn vak – a ja żyję dla mojego zawodu).
Over Genesis. (O Księdze Rodzaju; over Genesis – o Księdze Rodzaju).
(Een infaam stuk!) (Haniebny fragment!; een infaam stuk – haniebny fragment!).
Over de geheime genootschappen der Chinezen. (O tajnych stowarzyszeniach Chińczyków; over de geheime genootschappen der Chinezen – o tajnych stowarzyszeniach Chińczyków).
Over het teekenen als natuurlyk schrift. (O rysowaniu jako naturalnym piśmie; over het teekenen als natuurlyk schrift – o rysowaniu jako naturalnym piśmie).
(Hy zegt dat een pasgeboren kind teekenen kan!) (On mówi, że noworodek może rysować!; hy zegt dat een pasgeboren kind teekenen kan – on mówi, że noworodek może rysować!).
Over waarheid in poëzie. (O prawdzie w poezji; over waarheid in poëzie – o prawdzie w poezji).
(Wel zeker!) (Oczywiście!; wel zeker – oczywiście!).
Over de impopulariteit der rystpelmolens op Java. (O niepopularności młynów ryżowych na Jawie; over de impopulariteit der rystpelmolens op Java – o niepopularności młynów ryżowych na Jawie).
Over het verband tusschen poëzie en mathematische wetenschappen. (O związku między poezją a naukami ścisłymi; over het verband tusschen poëzie en mathematische wetenschappen – o związku między poezją a naukami ścisłymi).
Over de Wajangs der Chinezen. (O wajangach Chińczyków; over de Wajangs der Chinezen – o wajangach Chińczyków).
Over den prys van de Java-koffi. (O cenie kawy jawajskiej; over den prys van de Java-koffi – o cenie kawy jawajskiej).
(Dit heb ik ter-zy gelegd.) (Odłożyłem to; dit heb ik ter-zy gelegd – odłożyłem to).
Over een europeesch muntstelsel. (O europejskim systemie monetarnym; over een europeesch muntstelsel – o europejskim systemie monetarnym).
Over besproejing van gemeene velden. (O nawadnianiu wspólnych pól; over besproejing van gemeene velden – o nawadnianiu wspólnych pól).
Over den invloed van de vermenging van rassen op den geest. (O wpływie mieszania się ras na ducha; over den invloed van de vermenging van rassen op den geest – o wpływie mieszania się ras na ducha).
Over evenwicht in den handel. (O równowadze w handlu; over evenwicht in den handel – o równowadze w handlu).
(Hy spreekt daarin van wissel-agio. Ik heb het ter-zy gelegd voor myn boek.) (Mówi o różnicy kursowej. Odłożyłem to do mojej książki; hy spreekt daarin van wissel-agio – mówi o różnicy kursowej, ik heb het ter-zy gelegd – odłożyłem to, voor myn boek – do mojej książki).
Over het standhouden van aziatische gewoonten. (O utrzymywaniu azjatyckich zwyczajów; over het standhouden van aziatische gewoonten – o utrzymywaniu azjatyckich zwyczajów).
(Hy beweert dat Jezus een tulband droeg.) (Twierdzi, że Jezus nosił turban; hy beweert dat Jezus een tulband droeg – twierdzi, że Jezus nosił turban).
Over de denkbeelden van Malthus omtrent het cyfer der bevolking in verband met de onderhoudsmiddelen. (O poglądach Malthusa na temat liczby ludności w związku ze środkami utrzymania; over de denkbeelden van Malthus – o poglądach Malthusa, omtrent het cyfer der bevolking – na temat liczby ludności, in verband met de onderhoudsmiddelen – w związku ze środkami utrzymania).
Over de oorspronkelyke bevolking van Amerika. (O pierwotnej ludności Ameryki; over de oorspronkelyke bevolking van Amerika – o pierwotnej ludności Ameryki).
Over de havenhoofden te Batavia, Samarang en Soerabaja. (O portach w Batavii, Semarang i Surabaya; over de havenhoofden te Batavia, Samarang en Soerabaja – o portach w Batavii, Semarang i Surabaya).
Over bouwkunde, als uitdrukking van denkbeelden. (O architekturze jako wyrazie myśli; over bouwkunde – o architekturze, als uitdrukking van denkbeelden – jako wyrazie myśli).
Over de verhouding der europesche ambtenaren tot de Regenten op Java. (O relacjach europejskich urzędników z Regentami na Jawie; over de verhouding der europesche ambtenaren – o relacjach europejskich urzędników, tot de Regenten op Java – z Regentami na Jawie).
(Hiervan komt een-en-ander in myn boek.) (Kilka rzeczy z tego znajdzie się w mojej książce; hiervan komt een-en-ander in myn boek – kilka rzeczy z tego znajdzie się w mojej książce).
Over het wonen in kelders, te Amsterdam. (O mieszkaniu w piwnicach w Amsterdamie; over het wonen in kelders – o mieszkaniu w piwnicach, te Amsterdam – w Amsterdamie).
Over de kracht der dwaling. (O sile błędu; over de kracht der dwaling – o sile błędu).
Over de werkeloosheid van een Opperwezen, by volmaakte natuurwetten. (O bezczynności Wyższej Istoty przy doskonałych prawach natury; over de werkeloosheid van een Opperwezen – o bezczynności Wyższej Istoty, by volmaakte natuurwetten – przy doskonałych prawach natury).
Over het zoutmonopolie op Java. (O monopolu na sól na Jawie; over het zoutmonopolie op Java – o monopolu na sól na Jawie).
Over de wormen in den sagopalm. (O robakach w palmie sagowej; over de wormen in den sagopalm – o robakach w palmie sagowej).
(Die worden, zegt hy, gegeten… bah!) (Mówi, że są jedzone… ble!; die worden, zegt hy, gegeten – mówi, że są jedzone, bah – ble!).
Over de Spreuken, den Prediker, het Hooglied, en de pantoens der Javanen. (O Przysłowiach, Kaznodziei, Pieśni nad pieśniami i pantunach Jawajczyków; over de Spreuken – o Przysłowiach, den Prediker – Kaznodziei, het Hooglied – Pieśni nad pieśniami, en de pantoens der Javanen – i pantunach Jawajczyków).
Over het jus primi occupantis. (O prawie pierwszeństwa; over het jus primi occupantis – o prawie pierwszeństwa).
Over de armoede der schilderkunst. (O ubóstwie sztuki malarskiej; over de armoede der schilderkunst – o ubóstwie sztuki malarskiej).
Over de onzedelykheid van het hengelen. (O niemoralności wędkowania; over de onzedelykheid van het hengelen – o niemoralności wędkowania).
(Wie heeft ooit daarvan gehoord?) (Kto o tym słyszał?; wie heeft ooit daarvan gehoord – kto o tym słyszał?).
Over de misdaden der Europeërs buiten Europa. (O zbrodniach Europejczyków poza Europą; over de misdaden der Europeërs buiten Europa – o zbrodniach Europejczyków poza Europą).
Over de wapenen der zwakkere diersoorten. (O broniach słabszych gatunków zwierząt; over de wapenen der zwakkere diersoorten – o broniach słabszych gatunków zwierząt).
Over het jus talionis. (O prawie odwetu; over het jus talionis – o prawie odwetu).
(Alweer een infaam stuk! Daarin kwam een gedicht voor, dat ik zeker allerschandelykst zou gevonden hebben, als ik 't uitgelezen had.) (Kolejny haniebny fragment! Był tam wiersz, który z pewnością uznałbym za najhaniebniejszy, gdybym go przeczytał; alweer een infaam stuk – kolejny haniebny fragment, daarin kwam een gedicht voor – był tam wiersz, dat ik zeker allerschandelykst zou gevonden hebben – który z pewnością uznałbym za najhaniebniejszy, als ik 't uitgelezen had – gdybym go przeczytał).
En dit was nog niet alles! (I to nie było wszystko!; En dit was nog niet alles – I to nie było wszystko!). Ik vond, om van de verzen niet te spreken – er waren er in velerlei talen – een aantal bundeltjes waaraan het opschrift ontbrak, romancen in het maleisch, krygszangen in het javaansch, en wat niet al! (Znalazłem, nie mówiąc już o wierszach – było ich w wielu językach – kilka wiązek bez tytułu, romanse po malajsku, pieśni wojenne po jawajsku i wiele innych rzeczy!; Ik vond – Znalazłem, om van de verzen niet te spreken – nie mówiąc już o wierszach, er waren er in velerlei talen – było ich w wielu językach, een aantal bundeltjes waaraan het opschrift ontbrak – kilka wiązek bez tytułu, romancen in het maleisch – romanse po malajsku, krygszangen in het javaansch – pieśni wojenne po jawajsku, en wat niet al – i wiele innych rzeczy).
Ook vond ik brieven, waarvan velen in talen die ik niet verstond. (Znalazłem również listy, z których wiele było w językach, których nie rozumiałem; Ook vond ik brieven – Znalazłem również listy, waarvan velen in talen die ik niet verstond – z których wiele było w językach, których nie rozumiałem). Sommigen waren aan hem gericht, anderen dóór hem geschreven, of liever het waren slechts afschriften, doch hy scheen daarmee zeker plan te hebben, want alles was door andere personen geteekend voor: gelykluidend met het oorspronkelyke. (Niektóre były do niego adresowane, inne przez niego napisane, a raczej były to jedynie kopie, ale wydawało się, że miał na nie pewien plan, ponieważ wszystko zostało podpisane przez inne osoby jako: zgodne z oryginałem; Sommigen waren aan hem gericht – Niektóre były do niego adresowane, anderen dóór hem geschreven – inne przez niego napisane, of liever het waren slechts afschriften – a raczej były to jedynie kopie, doch hy scheen daarmee zeker plan te hebben – ale wydawało się, że miał na nie pewien plan, want alles was door andere personen geteekend – ponieważ wszystko zostało podpisane przez inne osoby, voor: gelykluidend met het oorspronkelyke – jako: zgodne z oryginałem).
Dan vond ik nog uittreksels uit dagboeken, aanteekeningen en losse gedachten… sommigen werkelyk heel los. (Następnie znalazłem jeszcze wyciągi z dzienników, notatki i luźne myśli… niektóre naprawdę bardzo luźne; Dan vond ik nog uittreksels uit dagboeken – Następnie znalazłem jeszcze wyciągi z dzienników, aanteekeningen en losse gedachten – notatki i luźne myśli, sommigen werkelyk heel los – niektóre naprawdę bardzo luźne).
Ik had, zooals ik reeds zeide, eenige stukken ter-zy gelegd, omdat ze my toeschenen in myn vak te-pas te komen, en voor myn vak leef ik. (Jak już wspomniałem, odłożyłem kilka fragmentów, ponieważ wydawały mi się przydatne do mojej pracy, a żyję dla mojego zawodu; Ik had, zooals ik reeds zeide – Jak już wspomniałem, eenige stukken ter-zy gelegd – odłożyłem kilka fragmentów, omdat ze my toeschenen in myn vak te-pas te komen – ponieważ wydawały mi się przydatne do mojej pracy, en voor myn vak leef ik – a żyję dla mojego zawodu).
Maar ik moet erkennen dat ik met de rest verlegen was. (Ale muszę przyznać, że resztą byłem zakłopotany; Maar ik moet erkennen – Ale muszę przyznać, dat ik met de rest verlegen was – że resztą byłem zakłopotany). Hem het pak terugzenden, kon ik niet, want ik wist niet waar hy woonde. (Nie mogłem mu odesłać paczki, ponieważ nie wiedziałem, gdzie mieszkał; Hem het pak terugzenden – odesłać mu paczkę, kon ik niet – nie mogłem, want ik wist niet waar hy woonde – ponieważ nie wiedziałem, gdzie mieszkał). Het was nu eenmaal open. (Było już otwarte; Het was nu eenmaal open – Było już otwarte). Ik kon niet loochenen dat ik 't had ingezien, en dit zou ik ook niet gedaan hebben, omdat ik zoo van de waarheid houd. (Nie mogłem zaprzeczyć, że to przeglądałem, i tak bym tego nie zrobił, ponieważ bardzo cenię sobie prawdę; Ik kon niet loochenen – Nie mogłem zaprzeczyć, dat ik 't had ingezien – że to przeglądałem, en dit zou ik ook niet gedaan hebben – i tak bym tego nie zrobił, omdat ik zoo van de waarheid houd – ponieważ bardzo cenię sobie prawdę).
Ook gelukte 't me niet het weer zóó te sluiten dat er van 't openen niets blyken kon. (Nie udało mi się także zamknąć tego z powrotem tak, aby nie było widać, że zostało otwarte; Ook gelukte 't me niet – Nie udało mi się także, het weer zóó te sluiten – zamknąć tego z powrotem tak, dat er van 't openen niets blyken kon – aby nie było widać, że zostało otwarte). Bovendien mag ik niet ontveinzen dat eenige stukken die over koffi handelden, my belang inboezemden, en dat ik gaarne daarvan gebruik maken zou. (Ponadto nie mogę udawać, że niektóre fragmenty dotyczące kawy mnie nie zainteresowały, i chętnie bym je wykorzystał; Bovendien mag ik niet ontveinzen – Ponadto nie mogę udawać, dat eenige stukken die over koffi handelden – że niektóre fragmenty dotyczące kawy, my belang inboezemden – mnie zainteresowały, en dat ik gaarne daarvan gebruik maken zou – i chętnie bym je wykorzystał).
Ik las dagelyks hier-en-daar eenige bladzyden, en ik kwam hoe langer hoe meer – Frits zegt: ‘hoe langs zoo meer’ maar dit doe ik niet – hoe meer, zeg ik, tot de overtuiging dat men makelaar in koffi moet wezen, om zóó juist te weten te komen wat er in de wereld omgaat. (Codziennie czytałem tu i tam kilka stron, i coraz bardziej przekonywałem się – Frits mówi: ‘hoe langs zoo meer’ ale ja tego nie używam – coraz bardziej, mówię, że trzeba być maklerem kawowym, aby dokładnie wiedzieć, co dzieje się na świecie; Ik las dagelyks hier-en-daar eenige bladzyden – Codziennie czytałem tu i tam kilka stron, en ik kwam hoe langer hoe meer – i coraz bardziej przekonywałem się, Frits zegt: ‘hoe langs zoo meer’ maar dit doe ik niet – Frits mówi: ‘hoe langs zoo meer’ ale ja tego nie używam, hoe meer, zeg ik, tot de overtuiging – coraz bardziej, mówię, że, dat men makelaar in koffi moet wezen – trzeba być maklerem kawowym, om zóó juist te weten te komen – aby dokładnie wiedzieć, wat er in de wereld omgaat – co dzieje się na świecie).
Ik ben overtuigd dat de Rosemeyers, die in suiker doen, nooit zoo-iets onder de oogen hebben gehad. (Jestem przekonany, że Rosemeyerowie, którzy handlują cukrem, nigdy czegoś takiego nie widzieli; Ik ben overtuigd – Jestem przekonany, dat de Rosemeyers – że Rosemeyerowie, die in suiker doen – którzy handlują cukrem, nooit zoo-iets onder de oogen hebben gehad – nigdy czegoś takiego nie widzieli).
Nu vreesde ik dat die Sjaalman op-eens weer voor me zou staan, en dat hy me weer iets te zeggen hebben zou. (Teraz obawiałem się, że ten Sjaalman znowu nagle przede mną stanie i znów będzie miał coś do powiedzenia; Nu vreesde ik – Teraz obawiałem się, dat die Sjaalman op-eens weer voor me zou staan – że ten Sjaalman znowu nagle przede mną stanie, en dat hy me weer iets te zeggen hebben zou – i znów będzie miał coś do powiedzenia). Het begon me nu te spyten dat ik dien avend de Kapelsteeg was ingegaan, en ik zag in, dat men nooit den fatsoenlyken weg verlaten moet. (Zacząłem żałować, że tego wieczoru wszedłem w Kapelsteeg i zrozumiałem, że nigdy nie należy opuszczać porządnej drogi; Het begon me nu te spyten – Zacząłem żałować, dat ik dien avend de Kapelsteeg was ingegaan – że tego wieczoru wszedłem w Kapelsteeg, en ik zag in – i zrozumiałem, dat men nooit den fatsoenlyken weg verlaten moet – że nigdy nie należy opuszczać porządnej drogi). Natuurlyk had hy my om geld gevraagd, en van zyn pak gesproken. (Oczywiście, prosiłby mnie o pieniądze i mówiłby o swojej paczce; Natuurlyk had hy my om geld gevraagd – Oczywiście, prosiłby mnie o pieniądze, en van zyn pak gesproken – i mówiłby o swojej paczce). Ik had hem misschien iets gegeven, en als hy my dan den volgenden dag die massa schryvery had toegezonden, ware het myn wettig eigendom geweest. (Może bym mu coś dał, a gdyby następnego dnia przesłał mi tę masę pism, byłoby to moje prawnie nabyte mienie; Ik had hem misschien iets gegeven – Może bym mu coś dał, en als hy my dan den volgenden dag die massa schryvery had toegezonden – a gdyby następnego dnia przesłał mi tę masę pism, ware het myn wettig eigendom geweest – byłoby to moje prawnie nabyte mienie). Ik zou dan de tarwe hebben kunnen scheiden van het kaf, ik had er de nummers uitgehouden, die ik noodig had voor myn boek, en de rest verbrand, of in de papiermand geworpen, hetgeen ik nu niet doen kon. (Mógłbym wtedy oddzielić ziarno od plew, zostawiłbym numery, które potrzebowałem do mojej książki, a resztę spalić lub wyrzucić do kosza na papiery, czego teraz nie mogłem zrobić; Ik zou dan de tarwe hebben kunnen scheiden van het kaf – Mógłbym wtedy oddzielić ziarno od plew, ik had er de nummers uitgehouden – zostawiłbym numery, die ik noodig had voor myn boek – które potrzebowałem do mojej książki, en de rest verbrand – a resztę spalić, of in de papiermand geworpen – lub wyrzucić do kosza na papiery, hetgeen ik nu niet doen kon – czego teraz nie mogłem zrobić). Want als hy terugkwam, zou ik het moeten leveren, en hy, ziende dat ik belang stelde in een paar stukken van zyn hand, zou zeker te veel daarvoor vorderen. (Bo gdyby wrócił, musiałbym to zwrócić, a widząc, że jestem zainteresowany kilkoma jego fragmentami, na pewno zażądałby zbyt wiele; Want als hy terugkwam – Bo gdyby wrócił, zou ik het moeten leveren – musiałbym to zwrócić, en hy, ziende dat ik belang stelde in een paar stukken van zyn hand – a on, widząc, że jestem zainteresowany kilkoma jego fragmentami, zou zeker te veel daarvoor vorderen – na pewno zażądałby zbyt wiele). Niets geeft den verkooper meer overwicht, dan de ontdekking dat de kooper om zyn waar verlegen is. (Nic nie daje sprzedawcy większej przewagi niż odkrycie, że kupujący jest zakłopotany jego towarem; Niets geeft den verkooper meer overwicht – Nic nie daje sprzedawcy większej przewagi, dan de ontdekking dat de kooper om zyn waar verlegen is – niż odkrycie, że kupujący jest zakłopotany jego towarem). Zulk een pozitie wordt dan ook door een koopman die zyn vak verstaat, zooveel mogelyk vermeden. (Takiej pozycji unika każdy kupiec, który zna się na swoim fachu, na ile to możliwe; Zulk een pozitie wordt dan ook door een koopman die zyn vak verstaat – Takiej pozycji unika każdy kupiec, który zna się na swoim fachu, zooveel mogelyk vermeden – na ile to możliwe).
Een ander denkbeeld – ik sprak er reeds van – dat bewyzen moge hoe ontvankelyk het bezoeken van de beurs iemand laten kan voor menschlievende indrukken, was dit. (Inny pomysł – już o tym wspominałem – który może pokazać, jak podatne na humanitarne wrażenia może być odwiedzanie giełdy, był taki; Een ander denkbeeld – Inny pomysł, ik sprak er reeds van – już o tym wspominałem, dat bewyzen moge hoe ontvankelyk het bezoeken van de beurs iemand laten kan voor menschlievende indrukken – który może pokazać, jak podatne na humanitarne wrażenia może być odwiedzanie giełdy, was dit – był taki). Bastiaans – dit is de derde bediende die zoo oud en stuntelig wordt – was den laatsten tyd, van de dertig dagen zeker geen vyf-en-twintig binnen geweest, en àls hy aan 't kantoor komt, doet hy nog dikwyls zyn werk slecht. (Bastiaans – to trzeci pracownik, który staje się tak stary i niezdarny – ostatnio przez trzydzieści dni z pewnością nie był w pracy przez dwadzieścia pięć, a gdy przychodził do biura, często wykonywał swoją pracę źle; Bastiaans – Bastiaans, dit is de derde bediende die zoo oud en stuntelig wordt – to trzeci pracownik, który staje się tak stary i niezdarny, was den laatsten tyd, van de dertig dagen zeker geen vyf-en-twintig binnen geweest – ostatnio przez trzydzieści dni z pewnością nie był w pracy przez dwadzieścia pięć, en àls hy aan 't kantoor komt – a gdy przychodził do biura, doet hy nog dikwyls zyn werk slecht – często wykonywał swoją pracę źle). Als eerlyk man ben ik tegenover de firma – Last & Co, sedert de Meyers er uit zyn – verplicht te zorgen dat ieder zyn werk doe, en ik mag niet uit verkeerd begrepen medelyden of overgevoeligheid, het geld van de firma wegwerpen. (Jako uczciwy człowiek jestem zobowiązany wobec firmy – Last & Co, od kiedy Meyerowie odeszli – aby każdy wykonywał swoją pracę, i nie mogę z powodu źle rozumianego współczucia lub nadwrażliwości wyrzucać pieniędzy firmy; Als eerlyk man ben ik tegenover de firma – Jako uczciwy człowiek jestem zobowiązany wobec firmy, Last & Co, sedert de Meyers er uit zyn – Last & Co, od kiedy Meyerowie odeszli, verplicht te zorgen dat ieder zyn werk doe – aby każdy wykonywał swoją pracę, en ik mag niet uit verkeerd begrepen medelyden of overgevoeligheid – i nie mogę z powodu źle rozumianego współczucia lub nadwrażliwości, het geld van de firma wegwerpen – wyrzucać pieniędzy firmy). Zóó is myn principe. (Takie jest moje zasady; Zóó is myn principe – Takie jest moje zasady). Ik geef liever dien Bastiaans uit myn eigen zak een driegulden, dan dat ik voortga hem de zevenhonderd gulden 's jaars uittebetalen die hy niet meer verdient. (Wolę dać Bastiaansowi trzy guldeny z własnej kieszeni, niż nadal płacić mu siedemset guldenów rocznie, na które już nie zasługuje; Ik geef liever dien Bastiaans uit myn eigen zak een driegulden – Wolę dać Bastiaansowi trzy guldeny z własnej kieszeni, dan dat ik voortga hem de zevenhonderd gulden 's jaars uittebetalen die hy niet meer verdient – niż nadal płacić mu siedemset guldenów rocznie, na które już nie zasługuje). Ik heb uitgerekend dat die man sedert vier-en-dertig jaren, aan inkomen – zoo van Last & Co, als vroeger van Last & Meyer, maar de Meyers zyn er uit – de som van byna vyftien duizend gulden genoten heeft, en dit is voor een burgerman een aardig sommetje. (Obliczyłem, że ten człowiek przez trzydzieści cztery lata, z dochodów – zarówno z Last & Co, jak i wcześniej z Last & Meyer, ale Meyerowie odeszli – uzyskał prawie piętnaście tysięcy guldenów, co dla mieszczanina jest niezłą sumą; Ik heb uitgerekend dat die man sedert vier-en-dertig jaren – Obliczyłem, że ten człowiek przez trzydzieści cztery lata, aan inkomen – zoo van Last & Co, als vroeger van Last & Meyer – z dochodów – zarówno z Last & Co, jak i wcześniej z Last & Meyer, maar de Meyers zyn er uit – ale Meyerowie odeszli, de som van byna vyftien duizend gulden genoten heeft – uzyskał prawie piętnaście tysięcy guldenów, en dit is voor een burgerman een aardig sommetje – co dla mieszczanina jest niezłą sumą). Er zyn er weinig in dien stand, die zooveel bezitten. (Niewielu ludzi w tej klasie posiada taką sumę; Er zyn er weinig in dien stand – Niewielu ludzi w tej klasie, die zooveel bezitten – posiada taką sumę). Recht tot klagen heeft hy dus niet. (Nie ma więc prawa do narzekania; Recht tot klagen heeft hy dus niet – Nie ma więc prawa do narzekania). Ik ben op deze berekening gekomen door dat stuk van Sjaalman over de multiplikatie. (Doszedłem do tego obliczenia dzięki temu fragmentowi Sjaalmana o mnożeniu; Ik ben op deze berekening gekomen – Doszedłem do tego obliczenia, door dat stuk van Sjaalman over de multiplikatie – dzięki temu fragmentowi Sjaalmana o mnożeniu).
Die Sjaalman schryft een goede hand, dacht ik. (Ten Sjaalman ma ładny charakter pisma, pomyślałem; Die Sjaalman schryft een goede hand – Ten Sjaalman ma ładny charakter pisma, dacht ik – pomyślałem). Bovendien, hy zag er armoedig uit, en wist niet hoe laat het was… hoe zou 't wezen, dacht ik, als ik hem de plaats van Bastiaans gaf? (Ponadto, wyglądał biednie i nie wiedział, która jest godzina… jak by to było, pomyślałem, gdybym dał mu miejsce Bastiaansa?; Bovendien, hy zag er armoedig uit – Ponadto, wyglądał biednie, en wist niet hoe laat het was – i nie wiedział, która jest godzina, hoe zou 't wezen, dacht ik – jak by to było, pomyślałem, als ik hem de plaats van Bastiaans gaf – gdybym dał mu miejsce Bastiaansa). Ik zou hem in dat geval zeggen dat hy my ‘m'nheer’ moest noemen, maar dit zou hyzelf wel begrypen, want een bediende kan toch zyn patroon niet by den naam aanspreken, en hy ware misschien voor zyn leven geholpen. (Powiedziałbym mu w takim przypadku, że musi nazywać mnie 'panem', ale sam by to zrozumiał, ponieważ służący nie może zwracać się do swojego pana po imieniu, a może byłby to dla niego ratunek na całe życie; Ik zou hem in dat geval zeggen – Powiedziałbym mu w takim przypadku, dat hy my ‘m'nheer’ moest noemen – że musi nazywać mnie 'panem', maar dit zou hyzelf wel begrypen – ale sam by to zrozumiał, want een bediende kan toch zyn patroon niet by den naam aanspreken – ponieważ służący nie może zwracać się do swojego pana po imieniu, en hy ware misschien voor zyn leven geholpen – a może byłby to dla niego ratunek na całe życie). Hy zou kunnen beginnen met vier- of vyfhonderd gulden – onze Bastiaans heeft ook lang gewerkt voor hy tot zevenhonderd opklom – en ik had een goede daad gedaan. (Mógłby zacząć od czterystu lub pięciuset guldenów – nasz Bastiaans też długo pracował, zanim osiągnął siedemset – i zrobiłbym dobry uczynek; Hy zou kunnen beginnen met vier- of vyfhonderd gulden – Mógłby zacząć od czterystu lub pięciuset guldenów, onze Bastiaans heeft ook lang gewerkt voor hy tot zevenhonderd opklom – nasz Bastiaans też długo pracował, zanim osiągnął siedemset, en ik had een goede daad gedaan – i zrobiłbym dobry uczynek). Ja, met driehonderd gulden zou hy wel kunnen beginnen, want daar hy nooit in zaken geweest is, zou hy de eerste jaren als leertyd kunnen beschouwen, wat dan ook billyk is, want hy kan zich niet gelyk-stellen met menschen die veel gewerkt hebben. (Tak, z trzystu guldenami mógłby zacząć, ponieważ nigdy nie był w interesach, pierwsze lata można by traktować jako okres nauki, co jest uczciwe, ponieważ nie może się równać z ludźmi, którzy dużo pracowali; Ja, met driehonderd gulden zou hy wel kunnen beginnen – Tak, z trzystu guldenami mógłby zacząć, want daar hy nooit in zaken geweest is – ponieważ nigdy nie był w interesach, zou hy de eerste jaren als leertyd kunnen beschouwen – pierwsze lata można by traktować jako okres nauki, wat dan ook billyk is – co jest uczciwe, want hy kan zich niet gelyk-stellen met menschen die veel gewerkt hebben – ponieważ nie może się równać z ludźmi, którzy dużo pracowali). Ik ben zeker dat hy met tweehonderd gulden tevreden zou zyn. (Jestem pewien, że zadowoliłby się dwustoma guldenami; Ik ben zeker dat hy met tweehonderd gulden tevreden zou zyn – Jestem pewien, że zadowoliłby się dwustoma guldenami). Maar ik was niet gerust over zyn gedrag… hy had een sjaal om. (Ale nie byłem pewny jego zachowania… miał na sobie szal; Maar ik was niet gerust over zyn gedrag – Ale nie byłem pewny jego zachowania, hy had een sjaal om – miał na sobie szal). En bovendien, ik wist niet waar hy woonde. (Ponadto, nie wiedziałem, gdzie mieszkał; En bovendien – Ponadto, ik wist niet waar hy woonde – nie wiedziałem, gdzie mieszkał).
Een paar dagen daarna, waren de jonge Stern en Frits te zamen op een boekverkooping geweest in het Wapen van Bern. (Kilka dni później, młody Stern i Frits byli razem na wyprzedaży książek w Wapen van Bern; Een paar dagen daarna – Kilka dni później, waren de jonge Stern en Frits te zamen op een boekverkooping geweest – młody Stern i Frits byli razem na wyprzedaży książek, in het Wapen van Bern – w Wapen van Bern). Ik had Frits verboden iets te koopen, maar Stern, die ruim zakgeld heeft, kwam met eenige prullen t'huis. (Zabroniłem Fritsowi kupować cokolwiek, ale Stern, który ma dużo kieszonkowego, wrócił do domu z kilkoma drobiazgami; Ik had Frits verboden iets te koopen – Zabroniłem Fritsowi kupować cokolwiek, maar Stern, die ruim zakgeld heeft – ale Stern, który ma dużo kieszonkowego, kwam met eenige prullen t'huis – wrócił do domu z kilkoma drobiazgami). Dit is zyn zaak. (To jego sprawa; Dit is zyn zaak – To jego sprawa). Doch zie, daar vertelde Frits dat hy Sjaalman gezien had, die by de verkooping geëmploieerd scheen. (Jednak Frits powiedział, że widział Sjaalmana, który wydawał się być zatrudniony przy wyprzedaży; Doch zie, daar vertelde Frits – Jednak Frits powiedział, dat hy Sjaalman gezien had – że widział Sjaalmana, die by de verkooping geëmploieerd scheen – który wydawał się być zatrudniony przy wyprzedaży). Hy had de boeken uit de kasten genomen, en die op de lange tafel voortgeschoven naar den afslager. (Wyjął książki z półek i przesunął je na długi stół w stronę licytatora; Hy had de boeken uit de kasten genomen – Wyjął książki z półek, en die op de lange tafel voortgeschoven naar den afslager – i przesunął je na długi stół w stronę licytatora). Frits zei dat hy zeer bleek zag, en dat een heer die daar het opzicht scheen te hebben, hem bekeven had, omdat hy een paar jaargangen van de Aglaia had laten vallen, wat ik dan ook zeer onhandig vind, want dit is een allerliefste verzameling van dames-handwerken. (Frits powiedział, że wyglądał bardzo blado i że pan, który tam zdawał się nadzorować, skrzyczał go, ponieważ upuścił kilka roczników Aglaia, co uważam za bardzo niezdarne, ponieważ jest to urocza kolekcja damskich robótek ręcznych; Frits zei dat hy zeer bleek zag – Frits powiedział, że wyglądał bardzo blado, en dat een heer die daar het opzicht scheen te hebben – i że pan, który tam zdawał się nadzorować, hem bekeven had – skrzyczał go, omdat hy een paar jaargangen van de Aglaia had laten vallen – ponieważ upuścił kilka roczników Aglaia, wat ik dan ook zeer onhandig vind – co uważam za bardzo niezdarne, want dit is een allerliefste verzameling van dames-handwerken – ponieważ jest to urocza kolekcja damskich robótek ręcznych). Marie heeft het samen met de Rosemeyers, die in suiker doen. (Marie ma to razem z Rosemeyerami, którzy handlują cukrem; Marie heeft het samen met de Rosemeyers – Marie ma to razem z Rosemeyerami, die in suiker doen – którzy handlują cukrem). Ze knoopt er uit… uit de Aglaia meen ik. (Robi tam węzełki… z Aglaia, myślę; Ze knoopt er uit – Robi tam węzełki, uit de Aglaia meen ik – z Aglaia, myślę). Maar onder dat kyven had Frits gehoord dat hy vyftien stuivers daags verdiende. (Ale podczas tej kłótni Frits usłyszał, że zarabia piętnaście stuiverów dziennie; Maar onder dat kyven had Frits gehoord – Ale podczas tej kłótni Frits usłyszał, dat hy vyftien stuivers daags verdiende – że zarabia piętnaście stuiverów dziennie). ‘Denkje dat ik van plan ben vyftien stuivers daags aan jou weg te gooien?’ had die heer gezegd. (Czy myślisz, że zamierzam marnować piętnaście stuiverów dziennie na ciebie? – powiedział ten pan; Denkje dat ik van plan ben vyftien stuivers daags aan jou weg te gooien? – Czy myślisz, że zamierzam marnować piętnaście stuiverów dziennie na ciebie? – had die heer gezegd – powiedział ten pan). Ik rekende uit, dat vyftien stuivers daags – ik denk dat de zon- en feestdagen niet meetellen, anders had hy een maand- of jaargeld genoemd – tweehonderd vyf-en-twintig gulden 's jaars uitmaken. (Obliczyłem, że piętnaście stuiverów dziennie – myślę, że niedziele i święta się nie liczą, w przeciwnym razie podałby miesięczną lub roczną kwotę – wynosi dwieście dwadzieścia pięć guldenów rocznie; Ik rekende uit – Obliczyłem, dat vyftien stuivers daags – że piętnaście stuiverów dziennie, ik denk dat de zon- en feestdagen niet meetellen – myślę, że niedziele i święta się nie liczą, anders had hy een maand- of jaargeld genoemd – w przeciwnym razie podałby miesięczną lub roczną kwotę, tweehonderd vyf-en-twintig gulden 's jaars uitmaken – wynosi dwieście dwadzieścia pięć guldenów rocznie). Ik ben snel in myn besluiten – als men zoo lang in zaken is, weet men altyd terstond wat men te doen heeft – en den volgenden morgen vroeg was ik by Gaafzuiger. (Szybko podejmuję decyzje – jeśli ktoś tak długo jest w interesach, zawsze wie od razu, co robić – i następnego ranka byłem u Gaafzuigera; Ik ben snel in myn besluiten – Szybko podejmuję decyzje, als men zoo lang in zaken is – jeśli ktoś tak długo jest w interesach, weet men altyd terstond wat men te doen heeft – zawsze wie od razu, co robić, en den volgenden morgen vroeg was ik by Gaafzuiger – i następnego ranka byłem u Gaafzuigera). Zoo heet de boekhandelaar die de verkooping gehouden had. (Tak nazywa się księgarz, który prowadził wyprzedaż; Zoo heet de boekhandelaar – Tak nazywa się księgarz, die de verkooping gehouden had – który prowadził wyprzedaż). Ik vroeg naar den man die de Aglaia had laten vallen. (Zapytałem o człowieka, który upuścił Aglaia; Ik vroeg naar den man die de Aglaia had laten vallen – Zapytałem o człowieka, który upuścił Aglaia).
