Нарша Булгакбаев
Ислам модернизациясы. 1 Бөлім
Рухани негіздер көптеген моральдық жəне тəндік лəззаттардан бас тартуды талап етеді. Бұл ақшаға деген сүйіспеншілікке жəне қыңырлығына тəуелді адамдар үшін қиын, өйткені азғыру адамның еркін əлсіретеді. Ондайлар лəззатқа үйреніп, ертеңін ойламайды, халқының, Отанының дамуы мен əл-ауқатын ойламайды. Сондықтан Алла Тағала оларды ысырапшыл, ақша құмар, жақсылықтың дұшпаны, хақиқаттың қарсыласы деп атайды. Бұлар Алланың пайғамбарларына үнемі қарсылық көрсеткен адамдар. «Қай ауылға ескерту жіберсек, оның тұрғындары сəн-салтанатымен бүлініп: «Расында, біз сендермен жіберілген нəрсеге сенбейміз», – деді. Жəне олар: «Біз мал мен баладан артықпыз. Біз азаптаушы емеспіз» («Саба» сүресінде 34,35-аяттар). Алла тағала оларды «ата-бабаға еліктеуші», «сүйектелген» деп те атайды. Олар ешқандай жаңа құбылыстарға назар аудармайды. «Зуһруф» сүресінде Алла Тағала Мұхаммед пайғамбарға: «Осылайша, сенен бұрын қай ауылға ескерту жіберсек, оның тұрғындары сəн-салтанатымен бүлініп: «Расында, біз ата-бабаларымызды белгілі бір дінде таптық жəне біз олардың ізімен жүреміз» (23-аят). Жақсылық пен жомарттық сынағына кез келген адам дайын емес. Ал біздің заманда арам жолмен ақша табуға бейім өзімшілдер көп. Олардың өмірінің жалғыз мақсаты – толыққанды өмір сүруге, лəззат алуға, көбірек ақшаға ие болуға ұмтылу. Бұл жеке ғана емес, сонымен бірге елеулі əлеуметтік қате. XVIII ғасырдағы ұлы француз ағартушысы Монтескье: «Сəн-салтанат республикашылдықтың екі түрі үшін де интригаларға толы. Демократияда ол адамдардың патриоттық рухын бұзады. Ал ақсүйектерде ол құрметті адамдарды жеке мүдделерін ұстануға мəжбүр етеді. Бұл барлығын қиыншылыққа ұшыратады ». Ұлы Құранда барлық сəн-салтанат пен ысырапшылдықтың моральдық жəне əлеуметтік апатқа əкелетінін ескертеді. Сондықтан мүміндердің бойында бұл жат қылықтарға жиіркеніш пен қарсылық сезімін табанды жəне дəйекті түрде тəрбиелеу қажет. Осыны мақсат еткен адамдар исламдық дəстүрлер мен ережелерді ескере отырып əзірленген заңдар аясында қатаң сақталуы керек. Əйтпесе, мұндай зұлым адамдар ғана емес, оларға осындай ойлау, мінез-құлық, өмір сүруге мүмкіндік берген қоғам мүшелері де жойылады. Құранда көптеген қорқынышты ескертулер мен барлық уақыттағы терең түсініктер бар. Исра сүресінде мынадай аят бар: «Қашан ауылды қиратқымыз келсе, оны сəн-салтанатпен бүлінгендерге бұйырдық жəне онда (олар) зұлымдық жасады. Сондай-ақ оған сөз бекітілді де, оны жойып жібердік» (16-аят). Аят егер Аллаһ бір елді ауыр күнəлары үшін жойғысы келсе, онда азап ол жерге ақша мен сəн-салтанатқа ғашық болған тұрғындар Алланың соңғы ескертуіне мойынсұнбағаннан кейін ғана жазаланады, содан кейін оларға қатыгез азап келеді. Сонымен қатар, кедейлер мен аш адамдардың көбеюіне ақшаға деген сүйіспеншілік себеп болып отыр. Қоғамның кейбір топтары мұқтаждықта, аштық пен кедейлікте, басқалары сəн-салтанатқа шомылу нəтижесінде өзара күреске ұласатын өшпенділік туындайды, бұл қоғамның жіктелуіне, өліміне əкеледі. Сондықтан да Алла тағала сəн-салтанатқа əуес болғандарды «залым жəне қылмыскерлер» деп атайды. Өкінішке қарай, қазіргі кезде байлық үшін күрес күшейіп барады. Бұл адамдарды Алладан, имандылықтан алшақтатып, бүкіл əлемнің тыныштығы мен қауіпсіздігіне қауіп төндіретін мəселелерді тудырды. Құран ілімдері осы бір жамандықтың зиянын түсіндіруге, адамдарды алтын бұзауға табынудан бас тартуға шақыруға бағытталған. Өйткені арам жолмен тапқан байлық адамды тура жолдан тайдырады, діннен алшақтатады, Алланы ұмытырады. Құран шынайы мүміндерді сипаттайды: «Саудамен де, сатып алумен де, Алланы зікір етуден, намазды мүлтіксіз орындаудан, зекет беруден бас тартпайтын, жүректер мен көзқарастар төңкерілетін күннен қорқатын еркектер…» («Нұр», 37). Иə, шынайы мүміндерді Аллаһтан, қиямет күніне сенуден еш нəрсе қорғамайды жəне олар шын жүректен намаз оқып, таза жүрекпен кедейлерге зекет береді. Аяттардың бірінде Алла тағала былай деп ескертеді: «Раббыңның рақымы жиналғаннан жақсырақ» (Зухруф, 32). Одан кейін Құран бұл байлыққа дұрыс емес көзқарастың салдарынан туындауы мүмкін жамандықтарды еске түсіре отырып, байлықтың шынайы мəнін түсіндіреді. Сонымен қатар, Қасиетті кітапта атап көрсетілгендей, байлықтың мөлшері Аллаһтың мейірімінің көрсеткіші емес: Оған иман жəне игі істер арқылы ғана жақындауға болады. «Олар: «Мүлкіміз де, бала-шағамыз да көп. Əрі азапталмаймыз.» Айт: «Расында, Раббым қалағанының ризығын кеңейтеді жəне азайтады, бірақ адамдардың көбісі білмейді». Сондай-ақ иман келтіріп, ізгі іс істегендерден басқа мал-мүліктерің де, балаларың да сендерді Бізге жақындата алмайды. Міне, олар істегендері үшін екі есе сауап алды жəне олар жоғарғы бөлмелерде аман-есен жүр» («Саба», 35-37). «ИСЛАМ» сөзі нені білдіреді? Пайғамбарымыз Мұхаммед саллаллаһу алейһи уə сəллəм адамзатқа əкелген дін Ислам деп аталады. Жəне бұл есімді Пайғамбардың өзі таңдаған жоқ, оған Алла тағала көрсеткен. Құранда Алла Тағала былай дейді: «…жəне сендерге Исламды дін ретінде бекітті» («Маида», 3). «Ислам» сөзінің лексикалық мағынасына келетін болсақ, Құранның ғұлама лексикографтары мен тəпсіршілері жан-жақты зерттеу нəтижесінде оның келесі семантикалық реңктерін анықтады: Шынайылық, Түрлі апаттардан қорғану., Бейбітшілік пен береке, денсаулық, Беру жəне тапсыру.
21) Иман əлсірейді, ғибадат тек еліктеуден болады
Білім терең жəне сенімді зерттеусіз кез келген нəрсеге еліктеуге тыйым салады. Бұл аспектіде қазіргі ғылым бұрынғы ғылымға сəйкес келмейді. Ежелгі дəуірде, əсіресе орта ғасырларда адамдар белгілі бір нəрселерді немесе оқиғаларды олар туралы əйгілі тұлғалардың пікірлеріне сүйене отырып бағалаған. Мысалы, олар Аристотельден келген əрбір ой абсолютті ақиқат жəне қатесіз деп есептеді. Бірақ жалғыз Раббысынан басқа ешкімнің мұндай артықшылығы жоқ. Құран да, ғылым да ойлау мен сананың мұндай жеміссіз инерциясына қарсы. Соқыр еліктеуден тыюда ғылым Құранмен толықтай бірауыздан. Құран Кəрімде: «Ата-бабаларымыз осылай істеген» деп, өз істерін ойлаудан бас тартатындарды сынайды: «Оларға: «Алла түсіргенге жəне Елшісіне келіңдер» делінсе, олар: «Ата-бабаларымызды тапқан нəрсе бізге жеткілікті», – дейді. Ал əкелері ештеңе білмесе де, тура жолға түспесе де?!» («Маида», 104). Тағы бір аятта: «Олар: «Алланың түсіргеніне ілесіңдер!» – десе, олар: «Жоқ, біз ата-бабаларымыздың істегеніне ерейік», – дейді. Ал əкелері ештеңе түсінбесе жəне тура жолға түспесе де?! Ал күпірлік танытқандар, дауыс пен айғайдан басқа ешнəрсе естімейтін адамға айғайлаған адам сияқты. Олар саңырау, мылқау, соқыр жəне түсінбейді!» («Бақара», 170–171). Бұл аяттар адамның іс-əрекетін түсінбей, оған сенімсіз еліктеу кəпірлердің ісі екеніне куə. Ешкім иман келтірмейінше мүмін бола алмайды. Басқаларға соқыр еліктеуді тоқтатпайынша ешкім Исламды толық таный алмайды. Құран адамдарды соқыр еліктеуден сақ болуға шақырады!
Құранда айтылғандай, егер басшылар да, оларға ергендер де адасушылықта болса, қиямет күні олар да осындай азапқа ұшырайды. Демек, бұл дүниеде адамдарды əділетсіз басқарғандар қиямет күні ізбасарларынан аулақ болуға тырысады. Бірақ олардың бəрі азапталып, олардың арасындағы байланыс жойылады.
22) Хафиздер көп болады, бірақ олардың арасында шын ғалымдар аз болады.
Ислам – ғылым мен білім діні. Бақытқа апарар жол ғылым мен өркениет жолынан өтуі керек екені даусыз. Жəне ол надандық пен артта қалушылық арқылы жүрмейді. Мысалы, пайғамбарды (оған Алланың игілігі мен сəлемі болсын) əкелген Исламдағыдай ғалымдарды жоғарылатып, білім іздеуге жəне ақыл-ойды пайдалануға шақыратын, парасаттылық пен ойлануға шақыратын бірде-бір дін мен идеология жоқ.
Шығыс пен Батысқа тараған орасан зор өркениет құрды. Олай болса, пайғамбардың (с.ғ.с.) мұраты – бізді қоршаған əлемде ғылыми төңкеріс жасау, ғылымның рухын тарту. Ислам ғылымның басталуы (адамдар үйрене бастады) жəне өмірді илаһи нұсқаумен нұрландыруы үшін келді. Алла Тағала: «Олар шынымен надандық заманының үкімін іздей ме? Кімнің шешімдері Алланың сенімді адамдар үшін шығарған шешімдерінен жақсырақ болуы мүмкін? " ("Ас" сүресі 50). Дінде надандыққа, күдік пен күмəнға орын жоқ. Ал сауатсыз пайғамбарға (оған Алланың игілігі мен сəлемі болсын) үйретілген ең бірінші нəрсе: «Барлық нəрсені жаратқан Раббыңның атымен ОҚЫ. 1. Адамды ұйыған қаннан жаратты. 2 Оқы, Раббың өте Жомарт. 3 Ол жазу таяқша арқылы үйретті 4 Адамға білмегенін үйретті.5», («Ұйыған қан» сүресі). Оқы… Исламның шақыруы. «Ислам діні ізбасарларын білім алуға, оны пайдалануға үндейтін ғылым мен білім діні екені даусыз. Ғажайып Құранның бірінші аятында Алла Тағаланың: «Барлық нəрсені жаратқан Раббыңның атымен оқы» дегені туралы болуы ғажап емес. Бұл алғашқы үндеу («оқы») бұл дінді түсінудің кілті, бұл дүниені түсінудің кілті екені белгілі болды. Сондай-ақ барлық адамдар қайтып оралатын ақырет өмірін түсінуге. Кұранның ғылымға деген қызығушылығы осы алғашқы ашудан басталмайтынын атап өткен жөн. Ол адам жаратылғаннан бастап-ақ көрінеді. Осы ғажайып Құран аяттарында баяндалғанындай: Алла Тағала Адамды жаратып, оны жер бетінде мұрагер етіп, періштелерге оған құлшылық етуді бұйырды жəне оған жомарттық танытып, оны ұлық етіп, жоғарылатты. Сосын періштелерге бұл құрмет пен ұлылықтың себебін – бұл ғылым (білім) екенін айтты. Алла Тағала былай дейді: «Міне, Раббың періштелерге: «Мен жер бетінде бір халифа қоямын», – деді. Олар: «Біз Сені мақтап, пəк қылып жатқанымызда, онда бұзақылық жасайтын жəне қан төгетін біреуді қоясың ба?», – деді. Ол: «Расында, мен сендердің білмегеніңді білемін», – деді. 30 Ол Адамға əр түрлі есімдерді үйретті, сосын оларды періштелерге көрсетіп: «Егер шын айтсаңдар, маған олардың есімдерін айтыңдар», – деді. 31 Олар: «Сен пəксің! Біз сенің бізге үйреткеніңді ғана білеміз. Расында Сен Білушісің, Данасың» 32. Ол: «Уа, Адам! Олардың есімдері туралы айтыңыз». Адам оларға олардың есімдерін айтқан кезде: «Мен сендерге көктер мен жердің сырын білемін, сендердің ашық істегендеріңді де, жасырғандарыңды да білемін деп айтпадым ба?», – деді. 33 («Сиыр» сүресі). «Бүгінге дейін кейбір мешіттер ғылымға ұмтылған студенттерге толы ислам университеттері болып қала береді. Олар дін ғылымдары, құқық, философия, медицина, математика бойынша ғалымдардың дəрістерін тыңдауға келген. Араб тілінде сөйлейтін ғалымдар дүниенің түкпір-түкпірінен келіп, ұлтына қарамастан барлық студенттерді қарсы алды».Бұл ғылымның маңыздылығы мен оның Исламдағы маңызы туралы. Алайда Құранда ғылым бұл бірінші хабарда, Алла Тағала: «Оқы» деген. Бірақ бұл тұрақты көзқарас Алланың адамды жаратқанда берген негізгі заңында болды. Əр сүре дерлік тікелей немесе жанама түрде ғылым туралы айтылған. Алла Тағала оқуды бұйырды. Ал бұл – Алла Тағаланың таухиді. Аятта Алла Тағала: «Алладан басқа ешбір тəңір жоқ екенін біліңдер, күнəларың үшін жəне мүмін ерлер мен мүмін əйелдер үшін кешірім тілеңдер.
Алла тағала сендердің қимыл-қозғалыстарыңды жəне тұрғылықты жерлеріңді біледі. («Мұхаммед» сүресі 19). Ал бұл өзі жəне отбасы үшін ғылымды таңдағандардың ұлылығын көрсетеді. Білетіндер мен білмейтіндер арасындағы айырмашылық танылады: «Айт: «Білетіндер мен білмейтіндер тең бола ма?» Расында, ислами тəрбиенің түсінігі барлар ғана еске алады. («Топтар» сүресі 9). Аллаһ ғылымды таңдағандарды дүниеде жоғарылатты. Сондай-ақ оларға ақыретте сауап бар. Алла Тағала: «Алла сендерден иман келтіргендердің жəне білім берілгендердің дəрежелерін көтереді. Алла не істегендеріңді біледі. («Талас» сүресі 11) Құранның тек білімді арттыруға шақыратынын айтпағанда. Алла Тағала: «Жəне айт: «Раббым! Менің білімімді арттыр». («Та ха» сүресі 114). Демек, Пайғамбарымыз (оған Аллаһтың игілігі мен сəлемі болсын): «Кімде-кім (кез келген) жолдан Исламға білім алғысы келіп кірсе, Алла Тағала жəннатқа барар жолды жеңілдетеді жəне, əрине, артық айтқандық емес еді, періштелер міндетті түрде білім іздеушіге қанат қағып, оның істеген ісіне разылығын білдіреді жəне, расында, көк пен жер тұрғындары, тіпті судағы киттер де білім ізденуші үшін кешірім тілейді! (Ал,) білудің құлдан артықшылығы айдың басқа аспан денелерінен артықшылығы сияқты, ал расында білім иелері пайғамбарлардың мұрагерлері, бірақ пайғамбарлар мұра етіп қалдырмайды. Не динар, не дирхам, бірақ олар мұраға тек білім қалдырады, ал кім оны иеленсе, үлкен мұраға ие болады». (Муслим риуаят еткен). Сөйтіп, оның (оған Алланың игілігі мен сəлемі болсын) миссиясынан кейін мешіттер ғылым мен ғалымдардың қорғанына айналды. «Құран Кəрімде жаратылыстану ғылымдарын дəлелдейтін аяттар бар, оны Жүсіп Мəруа «Құрандағы жаратылыс ғылымдары» кітабында жинаған. Ол (774) өлең жолдарын арнайы жəне егжей-тегжейлі құрастырған: математика (61), физика (264), өсімдік шаруашылығы (5), химия (29), салыстырмалы ғылымдар (62), астрономия (100), климатология (20), аквамəдениет (14), ғарыш туралы ғылым (11), зоология (12), агрономия (21), биология (36), жалпы география (73), антропология (10), геология (20), космология жəне ғарыштық оқиғалардың тарихы (36). Алланың Кітабында ғылымның жəне одан шыққан сөздердің қанша рет айтылғанын санағанда таңғалатын боласыз. Олар Құранның əрбір дерлік сүресінде 779 рет, орташа есеппен жеті рет айтылғанын көреміз! Ал ғылым сөзіне ұқсас, түбірі бір (Əлиф, лəм, мим) сөздер бар. Алайда ғылымды білдіретін көптеген сөздер бар, мысалы: анық, тура жол, ақыл, ой, ескеру, хикмет, фиқһ, ақиқат, дəлел, белгі (аят), куəлік жəне басқа мағыналар. «Ғылым» сөзінің мағынасы, Пайғамбардың сүннетінде бұл сөздердің саны өте көп. Адамзаттың дамуы исламмен байланысты Құран физика, химия, биология, математика кітаптары емес. Бірақ бұл нұсқаулық кітап. Ал оның ішінде ғылыммен дəлелденбеген ешнəрсе жоқ. Ал бұдан кейін оның ислам мемлекетінде үлкен зардаптары болды. Ал мұсылман ғалымдарының арқасында бұл өркениет гүлденді. Ал бұл адами мұра дүние жүзіне тарады. Макс Мейерхоф былай дейді: «Гебер ашқан Еуропадағы химияның эволюциясын байқауға болады жəне оның ең үлкен дəлелі əзірленген терминологияның көп бөлігі əлі күнге дейін əртүрлі еуропалық тілдерде қолданылады». Əл-Домиели былай деген: «Егер бірінші сыныптан математика мен астрономияға көшетін болсақ, онда мына ғалымдарды кездестіреміз жəне олардың ішіндегі ең танымалы Əбу Абдулла Мұхаммед ибн Мұса əл-Хорезми. Хорезми XVI ғасырға дейін Еуропа университеттерінде оқытылатын ең ұлы алгебраны – тамаша жаңалықтар тізбегін жасады». Тарихтағы азаматтық қозғалыс ислам əлемінің барлық бөліктеріндегідей кенеттен мəдениетке деген құштарлықтан артық болған емес. Халифке дейін, оның ішінде əрбір мұсылманда кенеттен білім алуға жəне саяхаттауға құштарлық пайда болған сияқты. Бұл Исламның бүкіл əлемге берген ең жақсысы. Көптеген студенттер Бағдад сияқты ғылыми орталықтарға келіп, кейін өнер мен ғылымның бесігі болған басқа орталықтарға, т.б. Жаңа білім іздеп университеттерді аралаған қазіргі ғалымдар арасында да осындай үрдіс болды. Бұл еуропалық ғалымдардың қазіргі тенденцияларына өте ұқсас. Сигрид Ханке кітаптың бөлімінде хирургия туралы: «авторлық жасай алмайтындар» дейді. авторға Захрави «Бұл кітаптың үшінші бөлімі Еуропада маңызды рөлге ие. Ол еуропалық хирургияның негізін қалады. Дəрігер болу үшін анатомияны оқу керек» деді. Дəл осы Захрауидің олар университеттерде оқыған кітабы бес ғасыр бойы Еуропаның Ренессансына айтарлықтай əсер етті. Еуропалық хирургтар оған сілтеме жасай отырып, үнемі еске алады. Осы уақытқа дейін мұсылман ғалымдары бүкіл адамзат үшін жаңалық ашуда; Ахмед Зевайл өзінің «Ғылым дəуірі» кітабында былай дейді: «Менің жұмысым химиялық түрлендірулер кезінде ядролардың қозғалысын «нақты уақытта» бақылау үшін қысқа жарық импульстарын (арнайы лазерлер шығаратын) пайдалану болды. Алгебраның негізін салушы жəне үнділік санау жүйесінің анықтамасы жəне арифметика, астрономия жəне география бойынша көптеген зерттеулердің авторы. 30 бөлімнен тұратын хирургиялық медициналық энциклопедия, көптеген иллюстрациялар жəне бұрын Захрави пайдаланған машиналар формаларының көптігі. Хирургия туралы кітапты 19 ғасырда Жерар Алькримони латын тіліне аударған. Сондай-ақ 1497 жылы Венецияда, 1541 жылы Базельде, 1778 жылы Оксфордта басылымдар шықты. 19 ғасырда доктор Леклер оны француз тіліне аударды. 1999 жылы Нобель сыйлығын алған мысырлық химигі «фемтосекунд технологиясын пайдаланып химиялық реакциялар кезінде пайда болатын өтпелі күйлерді зерттегені үшін». (Фемтосекундтық спектроскопия). Ахмед Зевайл жəне оның əріптестері фемтосекундтық лазерлік құрылғыны пайдаланып зерттеген алғашқы химиялық реакция химиялық тізбектің бұзылуы болды. Олар лазерді йод цианидінің молекуласына бағыттап, йод атомы мен көміртегі атомы арасындағы тізбектің қалай созылып, үзілгенін байқады. Қысқа жарық импульстарын (арнайы лазерлермен өндірілген) қолдануға негізделген, бұл химиялық түрлендіру кезінде ядролардың қозғалысын «нақты уақытта» бақылауға мүмкіндік береді. «Араб өркениетін жəне олардың ғылыми кітаптарын табандылықпен зерттеген сайын олардың өнертабыстары, өнері, жаңа фактілері мен үлкен перспективалары ашылады. Біз көп ұзамай арабтардың ежелгі ортағасырлық ғылымның біліміне ие болғанын көрдік. Батыс университеттері бес ғасыр бойы өз кітаптарының ғылыми қорын білмеген, Еуропаны іргетасқа, парасатқа, адамгершілікке толтырған да солар. Тарих аз уақыт ішінде осындай жетістікке жете алатын бірде-бір халықты əлі білмейді. Жəне бұл адамдарды техникалық инновацияларға оятты». Мұхаммед (с.ғ.с.) ғылымды, тура жолды, Нұрды əкелгенде, адамдарды надандық батпағынан алып шығуы ғажап емес. Жəне оларды тарих бойы ғылыммен, өркениетпен өсірді. Ислам – ғылыми əдіснама жолы. Ислам ғылыми методологиямен келді. Мысалы, Ислам еліктеуді ойламай-ақ ескерткен. Алла Тағала кəпірлер туралы: «Олар: «Жоқ! Біз əкелерімізді тапқан нəрсеге ілесеміз». Əкелері ештеңе түсінбей, тура жолға түспесе ше? («Сиыр» сүресі 170) Олар ғылыми көзқарассыз болжамдарды ұстанады. Алла Тағала: «Олар тек жорамалға еріп, тек ойдан шығарған», – деді. («Мал» сүресі 116). Ал ғылымға, қисынға, ақылға жəне зерттеуге қайшы келетін қиялдар: Алла Тағала: «Расында, көп адамдар ешбір білімсіз өз нəпсілерімен басқаларды адастыруда. «Мал» сүресі 119). Ал, əділдікке тойтарыс беретін антипатия мен өшпенділіктен аулақ болу керек. Ол: «Адамдардың өшпенділігі сізді əділетсіздікке итермелемесін. Əділ болыңыз, өйткені бұл Құдайдан қорқуға жақынырақ. Алладан қорқыңдар, Алла не істегендеріңді біледі. («Ас» сүресі 8). «Мен Құранның ғылым мен табиғатпен байланысы бар барлық аяттарын іздедім. Мен бұл аяттардың барлығын біздің қазіргі білімімізге қолдануға болатынын анықтадым. Сондықтан Мұхаммедтің (с.ғ.с.) адамдар үшін ұстаздар мен тəрбиешілер болғаннан 1000 жылдан астам бұрын ақиқатпен келгенін түсіндім. Егер ғылым немесе өнер туралы əрбір білім иесі Құран аяттарының барлығын табиғатпен салыстырса, Құранның ақиқатында еш күмəн жоқ деген пікірге келіңіз. Жəне оны əрбір саналы адам пайдалана алады». Жəне ғылыми əділеттілікке сүйеніңіз. Ол яһудилер туралы былай деді: «Яһудилердің арасында сөздерді орындарынан ауыстыратындар бар. («Əйелдер» сүресі 46). Ал үнемі алауыздыққа түсіп, адамдарға əділетсіздік жасайтындар туралы. Алла Тағала: «Адамдарға əділетсіздік жасап, жер бетінде ешбір хақысыз азғындық жасағандар ғана қорлауға лайық. («Насихат» сүресі 42). Ал адамдар арасында əділет орнататын ғылымға сен. Ол: «Адамдар арасында үкім еткенде, əділдікпен үкім ет» деді. («Ас» сүресі). Жəне əділеттілік пен билік туралы əділдік пен шындықтың куəлігі. Ол: «Əй, иман келтіргендер! Алланың алдында куəлік еткенде, тіпті өз қарсылығыңа дəлел болса да, əділдік үшін тұр» («Əйелдер» сүресі, 135). Жəне дəлелдерді іздеудің маңыздылығы. Ол: «Егер шын айтсаңдар, дəлелдеріңді келтіріңдер», – де. («Құмырсқалар» сүресі.) Ал ғылым мен өркениет жолына дəлелсіз түсе алмайсың.
23) Ерлер əйелдер сияқты болуға, ал əйелдер еркектерге ұқсауға тырысады.
Исламда жынысты өзгертуге болады ма жəне бұл адаммен некеге тұруға болады ма? Шариғаттың жынысты ауыстыруға қатысты шешімі тахрим, яғни тыйым салу болып табылады, өйткені оның əрекеттері еркектерді əйелдерге ұқсатуға жəне керісінше тыйым салуға жатады. Абдулла ибн Аббастан риуаят етілген: «Пайғамбар (оған Алланың игілігі мен сəлемі болсын) өзін əйелге ұқсатқан еркектерге жəне өзін еркекке ұқсатқан əйелдерге лағынет айтты». Жəне одан басқа бір риуаятта: «Пайғамбар (оған Алланың игілігі мен сəлемі болсын) еркектердің əйел затын, əйелдер арасындағы еркекті қарғап: «Олар сендерге келсе, үйлеріңнен шығарыңдар (кіргізбеңдер)», – деді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) дауысын өзгертуде, жүруде, киім киюде, кейбір əде-ғұрыптарында өзін басқа жынысқа ұқсатқан адамдарды қарғағанда, Жаратушының заңдарына қарсы шығып, оны өзгертетіндерге не деуге болады. Олардың сыртқы түрі, осылайша олардың өзіндік табиғатын өзгертеміз деп мəлімдейді.
Оларға бұл тыйым салынады ма? Жынысын өзгертетіндер, оны өзгертетін дəрігерлер жəне оларға көмектесетіндердің барлығы. Бұл Алланың əміріне жəне тағдырына наразылық. Адамның жынысына күмəнданатын бір жағдайды қоспағанда, бұл операцияға қатаң тыйым салынады (əйел жəне еркек белгілері болған кезде). Бұл жағдайда дəрігер адамды тексереді, адамның нақты жынысы туралы қорытынды жасайды жəне артық мөлшерін жояды. Бұл жағдайда бұл операция науқасты құтқару болып саналады жəне адамды белгісіз күйден (оның жынысынан) белгілі бір жағдайға дейін алып тастау болып табылады. Өз бойында көрінетін қарама-қарсы қасиеттердің бірдеңесін қалау да күнə. Бұл туралы Құран Кəрімнің «Ниса» сүресінің 32-аятында (Мағынасы): «Алланың кейбіреулеріңді басқаларыңнан артықшылығын қаламаңдар. Еркектер алғандарынан үлеске, ал əйелдерге алғандарынан үлес алуға құқығы бар. Алладан мейірім сұраңыз, өйткені Аллаһ бəрін білуші». Бұл аят Аллаһтың ерлер мен əйелдерге ерекше қасиет бергеніне нұсқап, Алла тағала ерлер мен əйелдерге ерекшеленетін нəрселерге қанағат етуді бұйырған. Бұл жағдайда бұл сыртқы өзгеріс, бірақ оның функциясын өзгертпейді, мысалы, ерлер əлі де жүкті болмайды, ал əйелде сперматозоидтар болмайды жəне ұрпақ болмайды. Алла тағала адамды еркек пен əйел етіп жаратты, үшінші жыныс жоқ. (Мағынасы): «Уа, адамдар! Сендерді бір адамнан жаратқан, оны өзіне жұб қылған жəне көптеген ер-əйелді ыдыратқан Раббыларыңнан қорқыңдар…» (Мағынасы): «Ол қалағанына қыз, қалағанына ер ұрпақ береді». (Мағынасы): «Одан жұп жаратты: ер мен əйелді». 6 шарт бар, оның кем дегенде біреуі сақталса харам болады: Жыныс өзгерістері – Алланың жаратуындағы өзгерістер: Алла Тағала Ібілістің Адам ұлдарына жасаған істерін түсіндіре отырып:
Мағынасы: «Алла оны лағынет етті де, ол: «Мен құлдарыңның белгіленген үлесін əлбетте тартып аламын. Мен оларды əлбетте адастырамын, үміттерін оятамын, малдың құлағын кесуді бұйырамын жəне Алланың жаратылысын бұрмалауды бұйырамын». Кімде-кім Алланы қойып шайтанды дос əрі көмекші қылса, ол анық шығынға ұшырады». (Ниса сүресі, 118-119 аяттар). Муслимнің жинағында Ибн Масғудтан мынадай хадис жеткізіледі: «Бұл дүниедегі ең маңызды нəрсе », «Алла татуировкамен айналысатын əйелдерді, олардан оны алуды сұраған əйелдерді, қас алумен айналысатын əйелдерді, олардан мұны сұраған əйелдерді жəне олардың арасына сұлулық үшін тіс қойған əйелдерді лағынет етті. Бұның барлығы Алланың жаратылысының өзгеруі». Имам Əбу Жағфар ат-Табари өзінің тəпсірінде: «Ибн Масғудтан келген хадисте əйелге Алланың өзі үшін жаратқан сыртқы келбетін өзгертуге, оның сырт келбетіне бірдеңе қосуға немесе одан кемітуге, күйеуі үшін əдемі болуға тырысуға болмайды деген дəлел бар». Гендерлік өзгеріс – ер адамның əйелге немесе керісінше ассимиляциясы. Ибн Аббастан риуаят етілген: «Пайғамбар (оған Алланың игілігі мен сəлемі болсын) өзін əйелге ұқсатқан еркектерді жəне өзін еркекке ұқсатқан əйелдерді лағынет етті» (Ахмад, Бұхари, Тирмизи). Əбу Һурайра (Алла оған разы болсын) Пайғамбардың (оған Алланың игілігі мен сəлемі болсын): «Алла Тағала əйелдің киімін киген еркек пен еркектің киімін киген əйелді лағынет етті» (Əбу Дəуіт, Хаким). Жынысты ауыстыру – «мусла» (мұрын, құлақ, т.б. мүшелерді кесу). Пайғамбардың (оған Алланың игілігі мен сəлемі болсын) Муслимге тыйым салғаны туралы хадистер Бурайдадан, Имран ибн Хусейннен, Ибн Омардан, Əнастан жəне т.б. Имам Бұхари Абдулла ибн Язидтен Пайғамбардың (оған Алланың игілігі мен сəлемі болсын) тонау мен «муслаға» тыйым салғанын жеткізген. Мұрын немесе құлақты кесу «мусла» болса, кеуде мен жыныс мүшелерін кесу не дейді?! Жынысты өзгерту міндетті түрде «ливат» (гомосексуализм) жəне «сихак» (лесбияндық) əкеледі. Бұл сондай-ақ жынысты ауыстырған кезде тек сыртқы өзгерістер болатынымен, бірақ мəні сол қалпында қалады жəне еркек еркекті (жынысты əйелге ауыстырған) пайдаланады, оған қарғыс жауады. Нəсаи келтірген хадисте Алла Тағала былай дейді: «Алла Лұт қауымының іс-əрекеттерін (яғни гомосексуализм) жасағандарды лағынет етті. Жынысты өзгерту шариғат үкімінің қолданылуына қатысты шатасуға əкеледі, өйткені шариғат үкімі тұрақты болуы керек. Сондықтан шариғат үкімдерін қолдануға қатысты шатастыруға əкелетін барлық нəрсеге тыйым салынады. Міне, кейбір мысалдар: жынысы өзгергеннен кейін əкенің ұлдарымен қарым-қатынасы, жынысы өзгергеннен кейін ерлі-зайыптылар арасындағы қарым-қатынас, жынысты ауыстырғаннан кейінгі мұрагерлік ережелері, жынысы өзгергеннен кейін «хурматул-мусахара» (жақындық нəтижесінде неке харам болған кезде). Жынысты өзгерту – жер бетінде зұлымдықтың таралуы жəне шариғат мақсаттарының жойылуы. (Мағынасы): «Уа, адамдар! Сендерді бір кісіден жаратқан, одан жұбай жаратқан жəне көптеген ерлер мен əйелдерді таратқан Раббыларыңнан қорқыңдар…» («Ниса» сүресі, 1-аят). (Мағынасы): «Оның белгілерінен сендерге тыныштық табуларың үшін өздеріңнен жұбайлар жаратып, араларыңда махаббат пен мейірімділік орнатуы…» («Рум» сүресі, 21-аят). (Мағынасы): «Кетсе, жер бетіне зұлымдық таратады, егінді құртады, ұрпақтарын жояды. Бірақ Аллаһ зұлымдықты ұнатпайды». (Бақара сүресі, 205-аят). Қандай зұлымдық пен ұрпақтың жойылуы жынысты өзгертуден де қорқынышты болуы мүмкін? Кейбір статистикаға сəйкес, Германияда жыл сайын 300 адам жынысын ауыстырады, бұл ауытқу мұсылман қалаларын баяу басып озады жəне бұл Пайғамбардың (оған Алланың игілігі мен сəлемі болсын) хадисімен расталады: «Сіз міндетті түрде алдарыңыздың жолымен жүресіз: дюйм-дюйм, шынтақ-шынтақ. Тіпті олар қираған кесіртке тесігіне кірсе де, сендер олардың соңынан ересіңдер». Бұл ағымды қолдайтындар оны пайдалы жəне жақсартатын əрекет деп атайтыны таң қалдырады, бірақ Алла Құранда: (Мағынасы): «Оларға: «Жер бетінде зұлымдық таратпаңдар!» делінсе. Олар жауап береді: «Тəртіпті біз ғана орнатамыз». Расында, олар бұзақылықты таратады, бірақ олар оны білмейді». (Бақара сүресі, 11-12 аяттар). Хадисте: «Алла Елшісі (оған Алланың игілігі мен сəлемі болсын) əйелдерге ұқсайтын еркектерді жəне еркектерге ұқсайтын əйелдерді лағынет етті! (Бұхари, Əбу Дəуіт).
24) Əншілер т.б. өзіне табындыратын тұлғалар барлық жерде қаптайды.
Рұқсат етілген музыканы тыйым салынған музыкадан ажырату үшін сіз өзіңіздің аймағыңыздың тұрғындарының қоғамдық пікіріне жүгіне аласыз. Бірақ сіз мұсылман екеніңізді ұмытпаңыз, егер сіздің тұратын жеріңіздегі адамдардың көпшілігі кейбір музыканы халал деп санаса, бірақ бұл музыка Ислам тұрғысынан тыйым салынғаны сізге анық болса, онда сіз оны тыңдамауыңыз керек. Мəтіні қалыпты, яғни ислам дəстүріне сай, азғын емес, рұқсат етілген музыканың сүйемелдеуімен əн жазуға, орындауға жəне тыңдауға Исламда тыйым салынбаған. Еркектерге бейтаныс əйелдің əнін тыңдауға болмайды. Еркектерге бейтаныс адамның əнін тыңдауға тыйым салынған. Ислам дінін ұстанбайтын мемлекетте өскен болсаңыз да, жат əйелдердің əн айтқанын тыңдауға болмайды. Рұқсат етілген музыканы жазуға жəне тыңдауға рұқсат етіледі, ал тыйым салынған музыканы жазуға жəне тыңдауға тыйым салынады. Ислам ғұламаларының пікірінше, тыйым салынған музыка – күнəлі ойын-сауық əрекеттеріне сəйкес келетін музыка. Ислам ғалымдары музыканы рұқсат етілген жəне тыйым салынған деп екіге бөледі. Күнəһар оқиғалар мен бос ойын-сауыққа сəйкес келетін музыкаға тыйым салынады. Классикалық музыканың қай түріне жататынын өзіңіз анықтауыңыз керек. Бұл жерде критерий – сіз тұратын ауданның қоғамдық пікірі. Яғни, сіздердің аудандарыңыздың тұрғындары классикалық музыканы бос жəне күнəкар ойын-сауыққа жатқызбай, оны жоғары өнер деп қабылдаса (бұл шындыққа жақынырақ), онда классикалық музыканы тыңдаудың еш кінəсі жоқ. Ал мəдениеттің, салт-дəстүрдің, тəрбиенің əсерінен бір ауданның тұрғындарына бір музыканы айтуға рұқсат етілсе, екінші ауданның тұрғындарына тыйым салынуы мүмкін екенін ұмытпауымыз керек. Күнəһар оқиғаларға сəйкес келетін ойын-сауық пен бос ойын-сауыққа арналған музыка – харам музыка. Рұқсат етілген жəне тыйым салынған музыканы ажыратудың критерийі белгілі бір аймақтың қоғамдық пікірі болып табылады, яғни халықтың көпшілігі кез келген музыканы лайықсыз жəне дүрбелең деп санайтынын білу керек. Сондай-ақ, бір ауданның тұрғындарына бірдей музыканы ойнауға рұқсат етілетінін жəне басқа ауданның тұрғындарына тыйым салынғанын айту керек. Музыка: рұқсат етілген жəне тыйым салынған музыканы анықтайтын критерийлер бар. Музыкалық аспаптарға қатысты да бар. Музыкалық аспаптардың басым көпшілігі халал музыка жасау үшін де, харам музыка жасау үшін де (мысалы, синтезатор, саксофон, фортепиано, т.б.) қолдануға болады. Сондықтан, егер мұсылман халал музыка жасау үшін қандай да бір музыкалық аспапты сатып алса, онда ол рұқсат. Егер ол тыйым салынған музыканы жасау болса, онда ол тыйым салынған. Мұсылман музыкалық аспапты сатса жəне оны халал музыка жасау үшін біреу сатып алса, оны сатуға болады. Егер бұл адам тыйым салынған музыка жасау үшін музыкалық аспап сатып алса, оны сатуға рұқсат етілмейді. Жəне мұндай аспаптарда жасалған рұқсат етілген музыканы тыңдауға тыйым салынбайды. Азанға келсек, егер əуен тыныш болса, яғни күнəлі жəне ойын-сауық оқиғаларының əуеніне сəйкес келмесе, бұл жерде еш айып жоқ. Бірақ бұл қасиетті Құранға қатысты жасалмауы керек, өйткені мұсылмандар соңғы көктегі жазбаға барынша құрмет көрсетуі керек. Бұл аятолла Макарем Ширази жəне басқа мужтахидтердің пікірі. Мəуліт, Нашид жəне басқа да діни əндерді (музыкалық сүйемелдеумен немесе сүйемелдеусіз) тыңдауға рұқсат етіледі. Əрине, музыкалық сүйемелдеу күнə жəне тыйым салынған оқиғаларға сəйкес келетін музыкаға ұқсамауы керек.
Əбу ‘Амир əл-Ашаридің Пайғамбардың былай дегенін естігені жеткізіледі: «Үмметімнен зинаға, жібек киюге, (ішімдікке) құмар адамдар міндетті түрде шығады. Шарап жəне музыкалық аспаптар пайдалану. Сондай-ақ (олардың кейбіреулері) биік таудың шетіне орналасады да, кешке малдары оларға айдалады жəне (кедей) мұқтаждығына көмектесу үшін оларға келеді. Олар: «Ертең бізге қайтып кел», – дейді, бірақ (түнде) Аллаһ олардың (кейбіреуін) үстіне осы тауды түсіру арқылы жойып жібереді, ал кейбіреулері маймылдар мен шошқаларға айналады (жəне олар осы күйінде қалады). Қиямет күні таянғанда». (Əл-Бухари жеткізген). Айша анамыздың (Алла оған разы болсын) былай дегені жеткізіледі: «(Бірде) маған екі қыз Буас туралы əн айтып жатқанда, Алла Елшісі келді де, төсекке жатып қалды, кері бұрылды. (Біраз уақыттан кейін) Əбу Бəкір бөлмеме кіріп: «Пайғамбарға шайтанның сыбызғысы қалай естіледі екен?!» – деп қатты сұрады. Сонда Алла Елшісі (оған Алланың игілігі мен сəлемі болсын) оған бұрылып: «Оларды қалдыр», – деді, бірақ (Əбу Бəкір) көңілі ауып кеткен кезде, мен қыздарға белгі бердім, олар кетіп қалды». (Əл-Бухари мен Муслим жеткізген).
